Temerrüt Faizi Nedir?
Temerrüt faizi, bir para borcunun vadesinde ödenmemesi halinde, borçlunun temerrüde düşmesiyle birlikte işlemeye başlayan ve alacaklının gecikmeden doğan zararını kısmen telafi etmeyi amaçlayan bir faiz türüdür. Bu faiz, borcun vadesi geçtiği andan itibaren işlemeye başlar ve borçlu, borcunu zamanında ödemediği için yasal olarak bu faizi ödemekle yükümlüdür. Alacaklının temerrüt faizini talep etmesi için ayrıca bir zararını ispat etmesi gerekmez, çünkü temerrüt faizinin hukuki niteliği, zararın varlığının kanunen varsayıldığı götürü bir tazminattır.
Temerrüde Düşme Şartları
Bir borcun temerrüt faizi doğurabilmesi için belirli şartların oluşması gerekir:
- Borç vadesinde ödenmemiş olmalıdır.
- Borçlunun temerrüde düşmesi gerekir. Bu durum, borcun vadesinin geçmesiyle veya alacaklının borçluya ihtar çekmesiyle gerçekleşebilir.
- Borcun konusu para olmalıdır.
Temerrüt Faizi Oranları ve Yasal Dayanağı
Temerrüt faizi oranları, taraflar arasında yapılan sözleşmeyle belirlenebilir. Ancak sözleşmede bir oran belirlenmemişse veya belirlenen oran yasal sınırları aşıyorsa, ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. Türkiye'de temerrüt faizine ilişkin temel yasal düzenleme 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun'dur.
Adi İşlerde Temerrüt Faizi
Adi işlerde, yani ticari olmayan işlemlerde, sözleşmede temerrüt faizi oranı kararlaştırılmamışsa, 3095 sayılı Kanun'un 1. maddesinde belirlenen kanuni faiz oranı uygulanır. 1 Haziran 2024 tarihinden itibaren adi işlerde geçerli yıllık temerrüt faizi oranı %24 olarak belirlenmiştir. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faizi oranı ise, kanuni faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamaz.
Ticari İşlerde Temerrüt Faizi
Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenebilir. Ancak sözleşmede temerrüt faizi oranı belirlenmemişse, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) önceki yılın 31 Aralık günü kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranı, ticari işlerde temerrüt faizi olarak istenebilir. Bu oran, 30 Haziran günü önceki yılın 31 Aralık günü uygulanan avans faiz oranından beş puan veya daha çok farklı ise yılın ikinci yarısında bu oran geçerli olur. Ticari mal ve hizmet tedarikinde uygulanan temerrüt faiz oranı, 2025 yılı itibarıyla %53,25 olarak belirlenmiştir.
Yabancı Para Borçlarında Temerrüt Faizi
Yabancı para borçlarında, sözleşmede daha yüksek akdi veya gecikme faizi kararlaştırılmadığı hallerde, Devlet Bankalarının o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faiz oranı uygulanır.
Temerrüt Faizi Nasıl Hesaplanır?
Temerrüt faizi hesaplaması; anapara tutarı, faiz oranı ve gecikme süresine göre yapılır. Genel olarak, (Ana Borç Tutarı x Gün Sayısı x Faiz Oranı) / 36.000 formülü kullanılabilir. Bu hesaplama, borcun temerrüde düştüğü tarihten itibaren borcun ödeneceği tarihe kadar geçen süre için yapılır.