Ostomi (Stoma) Nedir?
Ostomi, tıp dilinde stoma olarak da bilinen, Yunanca kökenli “ağız” veya “açıklık” anlamına gelen bir terimdir. Tıbbi bağlamda ise, sindirim veya idrar sistemindeki atıkların vücuttan atılabilmesi amacıyla karın bölgesinde cerrahi yolla oluşturulan yapay bir açıklıktır. Bu açıklık sayesinde dışkı veya idrar, doğal yollar yerine karın duvarından dışarı atılır ve özel bir torba (ostomi torbası) aracılığıyla toplanır.
Neden Ostomiye İhtiyaç Duyulur?
Ostomiye duyulan ihtiyaç, genellikle vücudun doğal boşaltım sisteminin hastalık, yaralanma veya doğumsal anomaliler nedeniyle işlevini yerine getiremediği durumlarda ortaya çıkar. Bu cerrahi müdahale, kişinin yaşam kalitesini artırmak ve hayati fonksiyonlarını sürdürmesini sağlamak amacıyla yapılır. Ostomiye yol açan yaygın nedenler arasında kolon, mesane veya rektum kanseri, Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları, bağırsak tıkanıklıkları, travmalar ve bazı doğumsal anomaliler bulunmaktadır.
Ostomi Çeşitleri Nelerdir?
Ostomiler, hangi organın dışarıya ağızlaştırıldığına göre farklı isimler alır ve genellikle üç ana türü bulunur:
- Kolostomi: Kalın bağırsağın (kolon) bir kısmının cerrahi olarak karın ön duvarına ağızlaştırılması işlemidir. Bu açıklıktan dışkı atılır. Kolostominin yeri, dışkının kıvamını etkiler; anüsten ne kadar uzak olursa dışkı o kadar sulu olur.
- İleostomi: İnce bağırsağın (ileum) karın ön duvarına ağızlaştırılmasıdır. Genellikle karnın sağ alt kısmına açılır ve dışkı genellikle sulu ve tahriş edici olabilir.
- Ürostomi: İdrar yollarının karın duvarına ağızlaştırılması işlemidir. Bu sayede idrar, böbreklerden doğrudan karın duvarındaki açıklığa yönlendirilir ve bir torba içinde toplanır.
Ostomiler, hastalığın durumuna ve tedavi sürecine bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilir. Geçici ostomiler, bağırsakların veya idrar yollarının iyileşmesi için zaman tanırken, kalıcı ostomiler doğal boşaltım fonksiyonunun geri kazanılamadığı durumlarda uygulanır.
Ostomi ile Yaşam ve Bakım
Stoma, makattaki gibi dışkı kontrolünü sağlayan sfinkter kaslarına sahip değildir, bu nedenle dışkı veya idrar çıkışı kontrol edilemez. Bu nedenle, ostomisi olan kişiler atıkları toplamak için özel ostomi torbaları kullanır. Ostomi ile yaşamak, doğru bakım ve hijyen kurallarına uyulduğunda konforlu bir yaşam sürmeyi mümkün kılar. Stoma ve çevresindeki cildin düzenli olarak temizlenmesi, stoma çapının ölçülerek uygun torbanın takılması ve cilt tahrişini önleyici ürünlerin kullanılması büyük önem taşır. Düzenli stoma bakımı, olası komplikasyonları önlemek ve kişinin yaşam kalitesini artırmak için kritik bir adımdır.