Stoma ve Stoma Torbası Nedir?
Stoma, Yunanca kökenli bir kelime olup 'açıklık' veya 'ağız' anlamına gelir. Tıp literatüründe ise içi boş bir organın, çeşitli nedenlerle karın duvarına cerrahi olarak ağızlaştırılmasıyla oluşturulan yapay bir açıklığı ifade eder. Stoma torbası ise, bu açıklık (stoma) aracılığıyla vücuttan atılan dışkı veya idrar gibi atık maddeleri toplamak için kullanılan özel tasarlanmış bir plastik kesedir. Bu sistem, doğal yollarla dışkı veya idrar atımının mümkün olmadığı durumlarda hastaların yaşamlarını sürdürebilmeleri için hayati bir rol oynar.
Neden Stoma Torbası Kullanılır?
Stoma oluşturulması ve dolayısıyla stoma torbası kullanımı, çeşitli sağlık sorunları nedeniyle gerekli hale gelebilir. Bu durumlar genellikle sindirim veya üriner sistemdeki ciddi rahatsızlıkları içerir. Başlıca nedenler şunlardır:
- Kolon veya rektum kanseri gibi karın içi kanserler.
- Bağırsak yaralanmaları veya delinmeleri.
- Bağırsak tıkanıklıkları.
- İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı, ülseratif kolit).
- Divertikülit.
- Doğumsal bağırsak anormallikleri.
- Ameliyat sonrası bağırsakların iyileşmesi için geçici olarak dışkı akışının yönlendirilmesi.
Stomalar, hastalığın durumuna ve bağırsakların iyileşme potansiyeline bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilir. Geçici stomalar, bağırsak iyileştikten sonra cerrahi bir işlemle kapatılabilirken, kalıcı stomalar ömür boyu kullanılır.
Stoma Torbası Çeşitleri Nelerdir?
Stoma torbaları, stomanın vücutta açıldığı yere göre farklı isimler alır ve farklı özelliklere sahiptir:
- Kolostomi Torbası: Kalın bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılmasıyla oluşturulan stomalar için kullanılır. Bu tür stomadan gelen dışkı genellikle daha katı kıvamdadır.
- İleostomi Torbası: İnce bağırsağın son bölümünün karın duvarına ağızlaştırılmasıyla oluşturulan stomalar için kullanılır. İleostomiden gelen dışkı genellikle sıvı haldedir ve sindirim enzimleri açısından zengin olduğu için cilt tahrişine daha yatkın olabilir.
- Ürostomi Torbası: İdrar yollarının karın duvarına ağızlaştırılmasıyla oluşturulan stomalar için kullanılır ve idrarı toplar.
Torba sistemleri genellikle iki temel türde bulunur: tek parçalı sistemler (torba ve cilde yapışan adaptör birleşik) ve iki parçalı sistemler (torba ve adaptör ayrıdır, torba değiştirilirken adaptör ciltte kalabilir). Ayrıca, opak veya şeffaf, farklı boyutlarda ve tek kullanımlık veya boşaltılabilir gibi çeşitli seçenekler mevcuttur.
Stoma Torbası Bakımı ve Yaşam Kalitesi
Stoma torbası kullanan bireylerin sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürebilmeleri için düzenli ve doğru stoma bakımı büyük önem taşır. Torbalar genellikle 2-3 günde bir veya doluluk oranına, sızıntı veya koku durumuna göre daha sık değiştirilmelidir. Stoma ve çevresindeki cilt, ılık su ve yumuşak bir sabunla nazikçe temizlenmeli ve iyice kurulanmalıdır. Cilt tahrişini önlemek için uygun cilt bariyeri ürünleri kullanılabilir.
Stoma bölgesinde sinir uçları bulunmadığı için ağrı hissedilmez. Stoma ile yaşayan kişiler, doğru bakım ve uzman desteğiyle günlük aktivitelerine, sosyal yaşamlarına ve hatta cinsel yaşamlarına devam edebilirler. Beslenme düzenine dikkat etmek ve gaz yapıcı yiyeceklerden kaçınmak gibi bazı yaşam tarzı düzenlemeleri, stoma ile konforlu bir yaşam sürmeye yardımcı olabilir.