Dünya'nın Yıllık Hareketi: Dolanma
Dünya, Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenler gibi, Güneş etrafında belirli bir yörünge üzerinde sürekli hareket halindedir. Bu harekete "yıllık hareket" veya "dolanma hareketi" denir. Dünya'nın Güneş etrafındaki bir tam turunu tamamlaması yaklaşık 365 gün 6 saat sürer ve bu süreye "bir yıl" denir.
Eliptik Yörünge ve Hız Değişimi
Dünya'nın Güneş etrafında izlediği yol, mükemmel bir çember değil, elips şeklindedir. Bu eliptik yörünge nedeniyle Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı yıl boyunca değişir. Ortalama olarak Güneş'e yaklaşık 150 milyon kilometre uzaklıkta bulunur. Dünya, Güneş'e yaklaştığında hızı artarken, uzaklaştığında hızı azalır. Ortalama yörünge hızı saniyede yaklaşık 29,78 kilometredir.
Eksen Eğikliği ve Mevsimlerin Oluşumu
Dünya'nın Güneş etrafındaki dolanma hareketinin en önemli sonuçlarından biri mevsimlerin oluşmasıdır. Bu durum, Dünya'nın dönme ekseninin yörünge düzlemine göre yaklaşık 23,5 derecelik (23° 27') bir açıyla eğik olmasından kaynaklanır. Eksen eğikliği sayesinde Güneş ışınları yılın farklı zamanlarında Dünya yüzeyine farklı açılarla düşer.
- Mevsimler: Güneş ışınlarının düşme açısındaki bu değişiklik, Kuzey ve Güney Yarım Kürelerde farklı mevsimlerin yaşanmasına neden olur. Bir yarım küre yaz yaşarken, diğeri kış mevsimine girer.
- Sıcaklık Farkları: Güneş ışınlarının düşme açısı değiştikçe, bir noktaya düşen enerji miktarı ve dolayısıyla sıcaklık değerleri de yıl içinde farklılık gösterir.
- Gölge Boyları: Cisimlerin gölge boyları ve yönleri yıl boyunca değişir. Güneş ışınları dik geldiğinde gölge boyu kısalırken, eğik geldiğinde uzar.
- Gece-Gündüz Süreleri: Aydınlanma çemberi yıl içinde kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir, bu da gece ve gündüz sürelerinin yıl içinde değişmesine yol açar.
Artık Yıl Kavramı
Dünya'nın Güneş etrafındaki dolanma süresi olan 365 gün 6 saat, takvim yılımız olan 365 günden 6 saat fazladır. Bu 6 saatlik fark, dört yılda bir birikerek fazladan bir gün (24 saat) oluşturur. Bu fazladan gün, Şubat ayına eklenir ve o yıl 366 gün olur. Bu yıla "artık yıl" denir.