Prime Esas Kazanç (PEK) Nedir?
Prime Esas Kazanç (PEK), bir çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildirilen ve sosyal güvenlik primlerinin hesaplanmasında temel alınan brüt gelir toplamını ifade eder. Bu kavram, sadece çalışanın aylık brüt maaşını değil, aynı zamanda iş sözleşmesi kapsamında veya fiili çalışmaya dayalı olarak elde ettiği belirli ek ödemeleri de kapsar.
Prime Esas Kazanca Dahil Edilen ve Edilmeyen Ödemeler
Prime esas kazanca dahil edilen ödemeler geniş bir yelpazeyi kapsar. Bunlar arasında:
- Hak edilen ücretler (aylık brüt maaş)
- Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak
- Fazla mesai ücretleri
- Yıllık izin ücretleri
- Yol ve yemek yardımları (belirli istisna sınırları dahilinde)
- Çocuk ve aile yardımları (belirli istisna sınırları dahilinde)
- Sigortalı çalışanlara istirahat sürelerinde ödenen ücretler
Ancak, bazı ödemeler prime esas kazanca dahil edilmez. Bunlar genellikle ayni yardımlar, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, harcırah, ihbar ve kıdem tazminatları gibi ödemelerdir.
Prime Esas Kazanç Nasıl Hesaplanır?
Prime esas kazancın hesaplaması, genellikle çalışanın günlük brüt ücreti ile çalışılan gün sayısının çarpımı ile elde edilir. Örneğin, asgari ücretli bir çalışanın aylık prime esas kazancı, günlük asgari ücretin 30 ile çarpılmasıyla bulunur. Bu hesaplama, çalışanın eline geçen net maaş üzerinden değil, vergiler ve kesintiler öncesi toplam brüt kazanç üzerinden yapılır.
Prime Esas Kazanç Alt ve Üst Sınırları
Prime esas kazanç, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenen alt ve üst sınırlara tabidir. Bu sınırlar, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından açıklanan asgari ücret kararıyla belirlenir ve her yıl güncellenir. Örneğin, 2025 yılı için günlük ve aylık prime esas kazanç alt ve üst sınırları belirlenmiştir. Bu sınırlar, sigorta primlerinin adil bir şekilde toplanmasını ve sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamayı amaçlar.
Prime Esas Kazancın Önemi
Prime esas kazanç, çalışanların sosyal güvenlik hakları açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu kazanç üzerinden hesaplanan primler, çalışanların gelecekte alacakları emeklilik maaşını, iş göremezlik ödeneklerini, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ödemelerini ve diğer sosyal güvenlik yardımlarını doğrudan etkiler. Prime esas kazancın doğru ve eksiksiz bildirilmesi, hem çalışanın haklarını güvence altına alır hem de işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük önem taşır.