HPV Virüsü Nedir?
İnsan Papilloma Virüsü (HPV), Papillomaviridae ailesine ait, deri ve mukozal yüzeylerdeki bazal epitelyal hücreleri enfekte eden bir DNA virüsüdür. Dünya genelinde cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyonlardan biridir. 200'den fazla farklı tipi bulunan HPV virüsünün çoğu zararsızdır ve vücut tarafından kendiliğinden temizlenebilir. Ancak bazı tipleri ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
HPV Nasıl Bulaşır?
HPV virüsü, başlıca cinsel temas yoluyla bulaşır. Vajinal, anal veya oral cinsel ilişki sırasında ciltten cilde temas ile kolayca yayılabilir. Tam cinsel birleşme olmadan da, genital bölgelerin yakın temasıyla bulaşma riski mevcuttur. Nadiren de olsa, doğum sırasında anneden bebeğe (perinatal geçiş) bulaşma görülebilir. Ortak kullanılan havlu gibi kişisel eşyalarla bulaşma riski düşüktür ancak tamamen göz ardı edilmemelidir.
HPV Tipleri ve Belirtileri Nelerdir?
HPV virüsünün tipleri, yol açtıkları sağlık sorunlarına göre düşük riskli ve yüksek riskli olarak iki ana gruba ayrılır:
- Düşük Riskli HPV Tipleri: Genellikle genital siğillere (kondilom) neden olurlar. Bu siğiller, genital bölgede, anüste, ağızda veya boğazda tekli veya gruplar halinde, karnabahar benzeri çıkıntılar şeklinde görülebilir. Genellikle ağrısızdırlar ancak kaşıntı veya rahatsızlık hissi verebilirler. HPV tip 6 ve 11, en sık genital siğillere neden olan düşük riskli tiplerdir. Çoğu HPV enfeksiyonu belirti vermez ve virüs, bağışıklık sistemi tarafından 1-2 yıl içinde vücuttan atılır.
- Yüksek Riskli HPV Tipleri: Bu tipler, özellikle rahim ağzı kanseri başta olmak üzere, anüs, penis, vulva, vajina, ağız ve orofaringeal kanserlere yol açabilen hücresel değişikliklere neden olabilir. HPV tip 16 ve 18, kanserle en sık ilişkilendirilen yüksek riskli tiplerdir. Yüksek riskli HPV enfeksiyonları genellikle uzun süre belirti vermeden ilerleyebilir, bu da düzenli tarama testlerinin önemini artırır.
HPV Tanısı ve Tedavisi Nedir?
HPV enfeksiyonunun tanısı için çeşitli yöntemler kullanılır:
- Pap Smear Testi: Kadınlarda rahim ağzından alınan hücre örneğiyle anormal hücre değişikliklerini tespit etmek için kullanılır.
- HPV DNA Testi: Virüsün varlığını ve tipini belirlemek için yapılır.
- Kolposkopi ve Biyopsi: Anormal hücre değişiklikleri görüldüğünde daha detaylı inceleme için uygulanabilir.
HPV virüsünün kendisi için kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak virüsün neden olduğu belirtiler ve lezyonlar tedavi edilebilir. Genital siğiller; yakma (koter), dondurma (kriyoterapi), lazer veya cerrahi yöntemlerle çıkarılabilir. Kanser öncüsü lezyonlar da derecesine göre farklı yöntemlerle tedavi edilir. Tedavi sonrası siğillerin tekrarlama riski bulunmaktadır. Bağışıklık sistemini güçlendirmek, virüsün vücuttan atılmasına yardımcı olabilir.
HPV'den Korunma Yolları Nelerdir?
HPV enfeksiyonundan korunmak için alınabilecek başlıca önlemler şunlardır:
- HPV Aşısı: Enfeksiyona karşı en etkili korunma yöntemidir. Özellikle cinsel aktivite başlamadan önce yapıldığında yüksek koruma sağlar. Piyasada farklı tiplere karşı koruma sağlayan bivalan, kuadrivalan ve nonavalan aşılar bulunmaktadır.
- Korunmalı Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı, HPV bulaşma riskini önemli ölçüde azaltır ancak tam koruma sağlamaz, çünkü virüs prezervatifin kapsamadığı cilt bölgelerinden de bulaşabilir.
- Düzenli Tarama Testleri: Özellikle kadınlar için düzenli Pap smear ve HPV testleri, rahim ağzı kanseri riskini erken dönemde tespit etmek için hayati öneme sahiptir.
- Tek Eşlilik: Cinsel partner sayısını sınırlamak, bulaşma riskini azaltır.
- Bağışıklık Sistemini Güçlü Tutmak: Sağlıklı yaşam tarzı, virüsün vücuttan atılmasına yardımcı olabilir.