Trombosit (PLT) Nedir?
Trombositler, diğer adıyla plateletler (PLT), kemik iliğinde üretilen ve kanın pıhtılaşma sürecinde hayati rol oynayan en küçük kan hücreleridir. Vücutta bir yaralanma meydana geldiğinde, trombositler hasarlı bölgeye yapışarak kanamayı durdurmak için bir pıhtı oluşturur. Sağlıklı bir yetişkinde normal trombosit sayısı mikrolitre kan başına 150.000 ila 450.000 arasında olmalıdır.
PLT Yüksekliği (Trombositoz) Nedir?
Hemogram PLT yüksekliği veya tıbbi adıyla trombositoz, kandaki trombosit sayısının mikrolitre başına 450.000'in üzerine çıkması durumudur. Bu durum, kanın normalden daha hızlı pıhtılaşmasına neden olabilir ve potansiyel olarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Trombositoz Türleri ve Nedenleri
Trombositoz genellikle iki ana türde incelenir:
- Primer (Esansiyel) Trombositemi: Bu durum, kemik iliğindeki kök hücrelerde meydana gelen bozukluklar veya genetik mutasyonlar nedeniyle kemik iliğinin aşırı miktarda trombosit üretmesiyle ortaya çıkar. Bu tür trombositozda pıhtılaşma veya kanama komplikasyonları riski daha yüksek olabilir.
- Sekonder (Reaktif) Trombositoz: Daha yaygın görülen bu tür, altta yatan başka bir sağlık sorununun veya dış etkenin bir sonucu olarak gelişir. Reaktif trombositoza neden olabilecek durumlar şunlardır:
- Enfeksiyonlar (viral veya bakteriyel)
- Kronik iltihabi hastalıklar (örneğin, romatoid artrit)
- Demir eksikliği anemisi veya hemolitik anemi
- Bazı kanser türleri (mide, bağırsak, lenfoma, yumurtalık, akciğer, karaciğer kanserleri)
- Cerrahi müdahaleler (özellikle dalağın çıkarılması - splenektomi)
- Akut kan kaybı veya travma
- Alerjiler
Belirtileri Nelerdir?
PLT yüksekliği çoğu zaman herhangi bir belirgin semptom göstermez ve genellikle rutin kan testleri sırasında tesadüfen fark edilir. Ancak, trombosit seviyeleri çok yükseldiğinde veya pıhtılaşma/kanama komplikasyonları geliştiğinde bazı belirtiler ortaya çıkabilir:
- Pıhtılaşmaya Bağlı Belirtiler: Baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, göğüs ağrısı, el ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma, nefes darlığı. Ciddi durumlarda kalp krizi veya felç riski artabilir.
- Kanamaya Bağlı Belirtiler: Paradoksal olarak, çok yüksek trombosit seviyeleri kanamaya eğilimi de artırabilir. Kolay morarma, burun kanaması ve diş eti kanamaları görülebilir.
- Eritromelalji: Özellikle esansiyel trombositemide el ve ayaklarda kızarıklık, ağrı, şişlik, hissizlik ve karıncalanma görülebilir.
Tanı ve Tedavi
PLT yüksekliği, tam kan sayımı (hemogram) testi ile teşhis edilir. Yüksek trombosit seviyelerinin altında yatan nedeni belirlemek için doktorunuz ek testler isteyebilir, bu bazen kemik iliği biyopsisini de içerebilir.
Tedavi, trombositozun türüne ve altta yatan nedenine bağlıdır. Reaktif trombositozda, genellikle altta yatan hastalığın tedavi edilmesiyle trombosit seviyeleri normale döner. Primer trombositemi veya ciddi semptomlar varlığında, kan pıhtılaşmasını azaltmaya veya trombosit sayısını düşürmeye yönelik ilaç tedavileri uygulanabilir. Ayrıca, sigarayı bırakmak, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek gibi yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir.