Ultrason Nedir?
Ultrasonografi (USG) olarak da bilinen ultrason, insan kulağının işitemeyeceği kadar yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanarak vücudun iç yapılarının gerçek zamanlı olarak görüntülenmesini sağlayan, non-invaziv bir tıbbi görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem, X ışınları gibi iyonlaştırıcı radyasyon içermediği için özellikle hamilelik takibi başta olmak üzere birçok durumda güvenle kullanılabilir.
Ultrason Nasıl Çalışır?
Ultrason cihazı, prob adı verilen bir parça aracılığıyla yüksek frekanslı ses dalgalarını vücuda gönderir. Bu ses dalgaları, vücut içindeki organ ve dokulara çarparak geri yansır (yankı oluşturur). Prob, geri dönen bu yankıları algılar ve bir bilgisayar yardımıyla bu sinyaller işlenerek monitörde gerçek zamanlı görüntülere dönüştürülür. İşlem sırasında ses dalgalarının cilt ile prob arasında daha iyi iletilmesini sağlamak amacıyla incelenecek bölgeye özel bir jel sürülür.
Ultrasonun Kullanım Alanları Nelerdir?
Ultrason, geniş bir yelpazede tanı ve takip amacıyla kullanılan çok yönlü bir yöntemdir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Gebelik Takibi: Bebeğin gelişimini, kalp atışlarını, büyümesini ve olası anormallikleri izlemek için en sık tercih edilen güvenli yöntemdir.
- Karın İçi Organların Değerlendirilmesi: Karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak, böbrekler ve mesane gibi organlardaki hastalıkların (taşlar, kistler, tümörler, iltihaplanmalar) teşhisinde kullanılır.
- Pelvik Organların İncelenmesi: Kadınlarda rahim ve yumurtalıklar, erkeklerde prostat gibi pelvik bölgedeki organların değerlendirilmesi.
- Kalp ve Damar Hastalıkları: Kalbin yapısı ve fonksiyonları (ekokardiyografi), kan damarlarındaki akış (Doppler ultrason ile pıhtı, daralma veya genişlemelerin tespiti) incelenir.
- Yumuşak Doku ve Yüzeyel Kitleler: Meme, tiroid bezi ve kas-iskelet sistemi gibi bölgelerdeki kitlelerin, iltihaplanmaların veya yaralanmaların değerlendirilmesi.
- Girişimsel İşlemlere Rehberlik: Biyopsi veya enjeksiyon gibi bazı tıbbi işlemler sırasında iğnenin doğru hedefe ulaşmasına yardımcı olmak için gerçek zamanlı görüntüleme sağlar.
Ultrason Çeşitleri
Tıbbi ihtiyaçlara göre farklı ultrason türleri bulunmaktadır:
- 2D Ultrason: Standart iki boyutlu görüntüler sağlar.
- 3D ve 4D Ultrason: Özellikle gebelikte bebeğin üç boyutlu statik (3D) veya hareketli (4D) görüntülerini elde etmeye olanak tanır.
- Doppler Ultrason: Kan akışının hızını ve yönünü ölçerek damar hastalıklarının teşhisinde kullanılır. Renkli Doppler, kan akışını renk kodlu haritalarla görselleştirir.
- Transvajinal/Transrektal Ultrason: Probun vücut içine yerleştirildiği, daha detaylı görüntüler sağlayan özel ultrason türleridir.