Siroz Nedir?
Siroz, karaciğerin uzun süreli ve ilerleyici hasarı sonucunda sağlıklı karaciğer dokusunun yerini sert, işlevsiz nedbe (skar) dokusunun almasıyla karakterize kronik bir hastalıktır. Bu durum, karaciğerin normal yapısını bozar ve kan akışını engeller, böylece karaciğerin detoksifikasyon, protein sentezi ve safra üretimi gibi hayati fonksiyonlarını yerine getirme kapasitesini önemli ölçüde azaltır. Siroz genellikle geri döndürülemez bir durumdur ve karaciğer hasarının son aşamasını temsil eder.
Siroz Neden Olur?
Siroza yol açan birçok neden bulunmaktadır. En yaygın nedenler şunlardır:
- Kronik Alkol Tüketimi: Uzun süreli ve aşırı alkol kullanımı, karaciğerde iltihaplanmaya ve zamanla hasara neden olarak siroza yol açabilir.
- Viral Hepatitler (Hepatit B ve C): Kronik Hepatit B ve C enfeksiyonları, karaciğerin iltihaplanmasına ve hasar görmesine neden olan önemli faktörlerdir.
- Alkole Bağlı Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD/NASH): Obezite, yüksek tansiyon, anormal kolesterol seviyeleri ve tip 2 diyabet gibi metabolik sendromla ilişkili olan bu durum, karaciğerde yağ birikimi ve iltihaplanmaya yol açarak siroza ilerleyebilir.
- Otoimmün Hastalıklar: Bağışıklık sisteminin karaciğer hücrelerine saldırmasıyla karakterize otoimmün hepatit ve primer biliyer kolanjit gibi hastalıklar siroza neden olabilir.
- Genetik Bozukluklar: Wilson hastalığı (bakır birikimi) ve kalıtsal hemokromatozis (demir birikimi) gibi genetik hastalıklar da siroza yol açabilir.
Siroz Belirtileri Nelerdir?
Sirozun erken evrelerinde genellikle belirgin semptomlar görülmeyebilir. Ancak hastalık ilerledikçe karaciğerin fonksiyonlarını kaybetmesiyle çeşitli belirtiler ortaya çıkar:
- Yorgunluk ve halsizlik
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Mide bulantısı ve kusma
- Sarılık (cilt ve göz aklarında sararma)
- Karında sıvı birikimi (asit) ve şişkinlik
- Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik (ödem)
- Ciltte kaşıntı
- Kolay morarma veya kanama
- Ciltte örümcek benzeri damar oluşumları (örümcek anjiyomu)
- Kafa karışıklığı, unutkanlık, uyku hali (hepatik ensefalopati)
Siroz Tedavisi ve Komplikasyonları
Sirozdan kaynaklanan karaciğer hasarı genellikle geri döndürülemez. Ancak tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurabilir veya yavaşlatabilir ve komplikasyonları azaltabilir. Tedavi, altta yatan nedenin kontrol altına alınmasına odaklanır. Örneğin, alkol kullanımının kesilmesi, viral hepatitler için antiviral ilaçlar veya otoimmün hastalıklar için bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir. İleri evrelerde, karaciğer yetmezliği geliştiğinde karaciğer nakli tek tedavi seçeneği olabilir.
Sirozun ciddi komplikasyonları arasında portal hipertansiyon (karaciğere giden ana damarda basınç artışı), yemek borusu ve midede varis kanamaları, asit, hepatik ensefalopati, hepatorenal sendrom ve karaciğer kanseri yer almaktadır. Bu komplikasyonların yönetimi, siroz tedavisinin önemli bir parçasıdır.