Şelengo: Viranşehir'in Gizemli Lezzeti
Şelengo, Türkiye'nin güneydoğusunda, Şanlıurfa'nın Viranşehir ilçesine özgü, kabakgiller familyasına ait ilginç ve çok yönlü bir bitkidir. Görünüşüyle küçük bir karpuzu andıran şelengo, kesildiğinde içi kavunu anımsatır ve tadı ise ferahlatıcı bir salatalığa benzer. Bu eşsiz kombinasyon nedeniyle yöre halkı tarafından “Viranşehir’in mangosu” olarak da adlandırılır.
Özellikleri ve Yetiştirilmesi
Şelengo, sadece ismiyle değil, formuyla da dikkat çeken bir meyvedir. Dış yüzeyinde küçük tüyler bulunabilir. Genellikle armut büyüklüğünde olan bu bitki, yaz mevsiminde yetişir ve tarladan toplandıktan sonra 2-3 gün içinde tüketilmesi önerilir. Şelengo, yüksek sıcaklık ve kuraklık koşullarına dayanıklı yapısıyla bilinir ve Viranşehir'in iklim koşullarında susuz ve gübresiz olarak doğal yöntemlerle yetiştirilebilen bir üründür. Bu doğal yetiştirme süreci, şelengonun sağlıklı ve güvenilir bir besin kaynağı olmasını sağlar.
Tüketim Şekilleri ve Faydaları
Şelengo, mutfaklarda geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kabuklarıyla birlikte doğrudan tüketilebildiği gibi, salatalarda, cacık yapımında ve hatta turşu veya dolma olarak da değerlendirilebilir. Tatlı veya tuzlu belirgin bir tada sahip olmaması, onu farklı tariflere kolayca adapte edilebilir kılar.
Şelengonun sağlık açısından da birçok faydası bulunmaktadır:
- Kan şekerini dengelemeye yardımcı olur.
- Vücuttaki toksinlerin temizlenmesine ve ödemin atılmasına katkı sağlar.
- Antioksidan mineraller açısından zengindir.
- Cilt sağlığını destekler ve hücre yenilenmesine yardımcı olabilir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirmeye katkıda bulunur.
- Acı olan türlerinin isilik tedavisinde kullanıldığına inanılır.
Tescil ve Koruma Altına Alınması
Şelengo, Türkiye'ye özgü endemik bir bitki olarak kabul edilmektedir. 2017 yılından itibaren yapılan araştırmalar sonucunda, şelengonun verimliliği, yetişme koşulları, ekonomik değeri ve tüketim özellikleri belirlenmiştir. Bu çalışmaların ardından, 2021 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tohumluk Tescil Sertifikasyon Müdürlüğü tarafından tescil edilerek koruma altına alınmış ve tohumluk üretimine başlanmıştır. Bu tescil, şelengonun kültürel ve ekonomik önemini vurgulamakta ve gelecek nesillere aktarılması için önemli bir adım teşkil etmektedir.