Polikistik Over Sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin (hormonal) bozukluklardan biridir. Dünya genelinde milyonlarca kadını etkileyen bu durum, yumurtalıklarda küçük kistlerin oluşması, hormon dengesizlikleri ve adet döngüsünde düzensizlikler ile karakterizedir. PCOS, sadece üreme sağlığını değil, aynı zamanda genel sağlık durumunu da etkileyebilen karmaşık bir sendromdur.
PCOS'un Temel Belirtileri Nelerdir?
PCOS'un belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve genellikle ergenlik döneminde veya erken yetişkinlikte başlar. En yaygın belirtiler şunlardır:- Adet Düzensizlikleri: En belirgin belirtilerden biridir. Adetlerin seyrek olması (oligomenore), hiç olmaması (amenore) veya düzensiz kanamalar şeklinde görülebilir. Bu durum, yumurtlama fonksiyonunun düzensizliğinden kaynaklanır.
- Aşırı Tüylenme (Hirsutizm): Vücutta erkek tipi hormonların (androjenler) yüksekliğine bağlı olarak yüzde, göğüste, sırtta veya karında aşırı tüylenme görülebilir.
- Akne: Hormonal dengesizlikler nedeniyle ciltte şiddetli akne oluşumu yaygındır.
- Kilo Alma ve Obezite: PCOS'lu kadınların önemli bir kısmında kilo alma eğilimi ve obezite görülür. Özellikle karın bölgesinde yağlanma artabilir.
- Kısırlık: Yumurtlama sorunları nedeniyle gebe kalmada güçlük yaşanabilir. PCOS, kadınlarda kısırlığın en sık nedenlerinden biridir.
- Saç Dökülmesi: Erkek tipi saç dökülmesine benzer şekilde saçların seyrekleşmesi görülebilir.
- Yumurtalıklarda Kistler: Ultrason muayenesinde yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist (polikistik görünüm) saptanabilir. Ancak bu durum tek başına PCOS tanısı koymak için yeterli değildir.
PCOS'un Nedenleri
PCOS'un kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. İnsülin direnci, PCOS'lu kadınlarda sıkça görülen bir durumdur. İnsülin direnci, vücudun insülini etkili bir şekilde kullanamaması anlamına gelir ve bu da vücudun daha fazla insülin üretmesine neden olur. Yüksek insülin seviyeleri, yumurtalıklarda androjen üretimini artırarak PCOS belirtilerini tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.PCOS Tanısı Nasıl Konulur?
PCOS tanısı, genellikle belirli kriterlere dayanarak konulur. Bu kriterler şunları içerir:- Adet düzensizliği veya adet olmama
- Kan testlerinde yüksek androjen seviyeleri veya androjen fazlalığına bağlı fiziksel belirtiler (aşırı tüylenme, akne)
- Ultrason muayenesinde polikistik görünümlü yumurtalıklar
PCOS Tedavisi
PCOS'un kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, belirtileri yönetmek ve uzun vadeli sağlık sorunlarını önlemek için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Tedavi, kişinin belirtilerine ve hedeflerine göre kişiselleştirilir.- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz, kilo kontrolüne yardımcı olarak insülin direncini azaltabilir ve adet döngüsünü düzenleyebilir.
- İlaç Tedavisi: Adet döngüsünü düzenlemek, yumurtlamayı teşvik etmek ve androjen seviyelerini düşürmek için doğum kontrol hapları, anti-androjen ilaçlar veya diyabet ilaçları (metformin gibi) kullanılabilir.
- Doğurganlık Tedavileri: Gebe kalmak isteyen kadınlar için yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar veya diğer yardımcı üreme teknikleri uygulanabilir.