Karlofça Antlaşması Nedir?
Karlofça Antlaşması, 26 Ocak 1699 tarihinde, günümüz Sırbistan sınırları içinde yer alan Karlofça kasabasında imzalanan tarihi bir barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma, 1683 yılında başlayan ve Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya (Habsburg Monarşisi), Lehistan-Litvanya Birliği ve Venedik Cumhuriyeti'nden oluşan Kutsal İttifak devletleri arasındaki Büyük Türk Savaşı'nı (Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları) sona erdirmiştir.
Antlaşmanın Nedenleri
Osmanlı İmparatorluğu, 1683 Viyana Kuşatması'nın başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından başlayan uzun süreli savaşlarda önemli kayıplar yaşamıştır. Özellikle 1697'deki Zenta Muharebesi'nde alınan ağır yenilgi, Osmanlı'yı barış masasına oturmaya zorlamıştır. İç isyanlar, yönetimdeki zayıflık ve ekonomik sorunlar da Osmanlı'nın barış arayışında etkili olmuştur. İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğuyla barış müzakereleri başlamıştır.
Antlaşmanın Maddeleri
Karlofça Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu için ağır toprak kayıplarını içeren maddeler barındırmaktaydı:
- Avusturya'ya: Banat ve Temeşvar hariç tüm Macaristan ve Erdel (Transilvanya) bırakıldı.
- Lehistan'a: Podolya ve Ukrayna geri verildi.
- Venedik'e: Mora Yarımadası, Dalmaçya kıyıları ve Ayamavra Adası verildi.
- Rusya ile ayrı bir ateşkes yapılmış, Azak Kalesi'nin Ruslara bırakılması ve Rusların İstanbul'da daimi elçi bulundurması gibi maddeler içeren İstanbul Antlaşması bir yıl sonra imzalanmıştır.
- Antlaşmanın süresi 25 yıl olarak belirlenmiş ve Avusturya, antlaşmanın garantör devleti olmuştur.
Antlaşmanın Önemi ve Sonuçları
Karlofça Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve birçok önemli sonucu beraberinde getirmiştir:
- Gerileme Döneminin Başlangıcı: Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama döneminin sonu ve gerileme döneminin başlangıcı olarak kabul edilir.
- Büyük Toprak Kaybı: Osmanlı İmparatorluğu, tarihinde ilk kez bu kadar büyük çaplı toprak kayıpları yaşamıştır. Orta Avrupa'daki egemenliği sona ermiştir.
- Saldırıdan Savunmaya Geçiş: Osmanlı'nın fetih ve saldırı politikaları sona ermiş, yerini savunma ve kaybedilen toprakları geri alma mücadelesi almıştır.
- Diplomaside Değişim: Osmanlı İmparatorluğu, ilk kez bir antlaşma imzalamak için arabulucu kullanmak ve masa başı diplomasisi ile tanışmak zorunda kalmıştır.
- Avrupa Dengelerinin Değişimi: Avusturya Habsburg Monarşisi'nin gücü artmış, Macaristan ve Erdel gibi önemli bölgeleri ele geçirerek Orta Avrupa'daki etkisini genişletmiştir.
Karlofça Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'dan çekilmeye başladığı ve uluslararası ilişkilerde dengelerin değiştiği bir dönemin başlangıcını işaret etmiştir.