Kabakulak Nedir?
Kabakulak, Paramyxoviridae familyasına ait bir virüsün neden olduğu, oldukça bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Genellikle çocukluk çağında görülse de, aşılanmamış veya hastalığı geçirmemiş yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Hastalık, özellikle kulakların önünde ve çene altında bulunan parotis adı verilen büyük tükürük bezlerinin iltihaplanması ve şişmesiyle karakterizedir.
Kabakulak Nasıl Bulaşır?
Kabakulak virüsü, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklar yoluyla kolayca bulaşır. Ayrıca, hasta kişinin kullandığı bardak, çatal, kaşık gibi kişisel eşyaların paylaşılması veya doğrudan yakın temas yoluyla da yayılabilir. Virüs, belirtiler ortaya çıkmadan 2 gün önce başlayıp, belirtilerin başlamasından sonraki 5-9 gün boyunca bulaşıcı kalabilir.
Kabakulak Belirtileri Nelerdir?
Virüs vücuda girdikten sonra genellikle 14 ila 21 gün (ortalama 16-18 gün) süren bir kuluçka dönemi vardır. İlk belirtiler genellikle hafif grip benzeri semptomlardır:
- Ateş (hafif veya yüksek)
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- İştahsızlık ve yorgunluk
Bu başlangıç belirtilerini takiben, kabakulağın en belirgin özelliği olan tükürük bezlerinde şişlik ve ağrı ortaya çıkar. Bu şişlik genellikle kulakların altında ve çene çevresinde görülür ve yüzün bir veya her iki tarafında asimetrik bir görünüme neden olabilir. Diğer belirtiler arasında çiğneme ve yutkunma zorluğu, ağız kuruluğu, mide bulantısı ve kusma yer alabilir.
Kabakulak Komplikasyonları
Kabakulak genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşse de, özellikle ergen ve yetişkinlerde daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir. En önemli komplikasyonlar şunlardır:
- Erkeklerde testis iltihabı (orkit), nadiren kısırlığa yol açabilir.
- Kadınlarda yumurtalık iltihabı (ooforit).
- Menenjit (beyin zarı iltihabı), nadir durumlarda görülebilir.
- Pankreatit (pankreas iltihabı).
- İşitme kaybı, nadiren kalıcı olabilir.
Kabakulak Tedavisi ve Korunma Yolları
Kabakulak viral bir enfeksiyon olduğu için spesifik bir antiviral tedavisi yoktur. Tedavi, semptomları hafifletmeye yönelik destekleyici yöntemleri içerir:
- Yatak istirahati ve bol sıvı tüketimi.
- Ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar.
- Yumuşak gıdalarla beslenme ve asitli yiyeceklerden kaçınma.
- Şişlik ve ağrı için sıcak veya soğuk kompres uygulaması.
Kabakulaktan korunmanın en etkili yolu aşılanmadır. Kızamık, Kabakulak ve Kızamıkçık (KKK) aşısı, Sağlık Bakanlığı aşı takviminde yer alan ve genellikle 12-18 aylıkken ilk dozu, 4-6 yaş arasında ise ikinci dozu uygulanan karma bir aşıdır. Bu aşı, kabakulak enfeksiyonuna karşı yüksek düzeyde koruma sağlar ve hastalığın yayılımını büyük ölçüde azaltmıştır.