HCT (Hematokrit) Nedir?
HCT, "Hematokrit" kelimesinin kısaltmasıdır ve kanınızdaki kırmızı kan hücrelerinin (alyuvarlar veya eritrositler) toplam kan hacmine oranını ifade eden önemli bir kan testidir. Kırmızı kan hücreleri, akciğerlerden vücudun dokularına oksijen taşıma görevini üstlendiği için, HCT değeri vücudun oksijen taşıma kapasitesi hakkında kritik bilgiler sağlar. Bu test genellikle tam kan sayımı (CBC) adı verilen rutin bir kan tahlilinin bir parçası olarak ölçülür.
HCT değeri, alınan kan örneğinin özel bir tüpe konulup santrifüj cihazında ayrıştırılmasıyla hesaplanır. Bu işlem sonucunda kan, yoğunluklarına göre tabakalara ayrılır ve kırmızı kan hücrelerinin toplam kan hacmine oranı yüzde (%) olarak belirlenir.
Normal HCT Değerleri Nelerdir?
HCT değerleri yaşa, cinsiyete ve hatta laboratuvarın kullandığı referans aralıklarına göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak kabul edilen HCT değer aralıkları şunlardır:
- Yetişkin Erkeklerde: %40 - %54
- Yetişkin Kadınlarda: %36 - %48
Hamilelik sürecinde ve çocuklarda bu değerler farklılık gösterebilir; örneğin, gebelikte artan kan hacmi nedeniyle HCT değeri genellikle düşer ve bu durum fizyolojik kabul edilir.
HCT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
HCT düşüklüğü, kandaki kırmızı kan hücrelerinin oranının normal değerlerin altında olması durumudur. Bu durum genellikle anemi (kansızlık) olarak bilinen, vücuda yeterince oksijen taşımak için sağlıklı kırmızı kan hücresine sahip olmama durumunu gösterir. HCT düşüklüğünün belirtileri arasında yorgunluk, halsizlik, soluk cilt, nefes darlığı, baş dönmesi, kalp çarpıntısı ve baş ağrısı sayılabilir.
HCT düşüklüğüne yol açan başlıca nedenler şunlardır:
- Kan kaybı (yaralanma, iç kanama)
- Demir, B12 veya folik asit eksikliği
- Kronik böbrek veya karaciğer hastalıkları
- Kemik iliği hastalıkları (lösemi gibi)
- Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavileri
- Genetik faktörler (talasemi, orak hücre anemisi)
HCT Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
HCT yüksekliği, kandaki kırmızı kan hücrelerinin oranının normalden daha yüksek olması durumudur. Bu durum tıbbi terimle polisitemi olarak adlandırılabilir ve kanın kalınlaşmasına, dolayısıyla dolaşım sorunlarına yol açabilir. Yüksek HCT değeri, vücudun dokularına yeterli oksijen taşınamadığı durumlarda bir telafi mekanizması olarak da ortaya çıkabilir.
HCT yüksekliğine neden olabilecek durumlar şunlardır:
- Dehidrasyon (vücudun susuz kalması)
- Akciğer hastalıkları (KOAH gibi)
- Kalp hastalıkları (kalp yetmezliği)
- Uyku apnesi
- Yüksek rakımda yaşama
- Sigara kullanımı
- Bazı böbrek sorunları