Egzama, halk arasında bilinen adıyla atopik dermatit, kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle çocukluk çağında başlayan bu durum, yetişkinlikte de devam edebilir veya yeniden ortaya çıkabilir. Egzama, ciltte iltihaplanmaya neden olarak kaşıntı, kızarıklık, kuruluk ve bazen de kabarcıklanma gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu durum, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Egzama (Atopik Dermatit) Neden Olur?
Egzamanın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ailede alerjik hastalık öyküsü (astım, saman nezlesi gibi) olan kişilerde egzama görülme olasılığı daha yüksektir. Cildin doğal bariyer fonksiyonundaki bozukluklar, nem kaybına ve dış etkenlere karşı daha hassas olmasına yol açar. Bu hassasiyet, alerjenlere (polen, toz akarları, evcil hayvan tüyü gibi) veya tahriş edici maddelere (sabunlar, deterjanlar, bazı kumaşlar gibi) maruz kalındığında ciltte iltihaplanma reaksiyonunu tetikleyebilir.
Stres, bazı gıdalar (süt ürünleri, yumurta, buğday gibi), sıcak ve kuru hava koşulları da egzama belirtilerini alevlendirebilir.
Egzamanın Belirtileri Nelerdir?
Egzamanın en belirgin belirtisi şiddetli kaşıntıdır. Kaşıntı genellikle gece daha da artarak uyku düzenini bozabilir. Diğer yaygın belirtiler şunlardır:
- Ciltte kızarıklık
- Ciltte kuruluk ve pullanma
- Ciltte kalınlaşma ve deri çizgilerinde belirginleşme (likenifikasyon)
- Kabarcıklanma ve sızıntı (özellikle akut dönemlerde)
- Ciltte çatlaklar ve kanama
Egzama genellikle vücudun belirli bölgelerinde yoğunlaşır. Bebeklerde yüz, saçlı deri ve eklem yerlerinin dış kısımları etkilenirken, çocuklarda ve yetişkinlerde dirsek içleri, diz arkaları, boyun, bilekler ve ayak bilekleri daha sık görülür.
Egzama Nasıl Yönetilir ve Tedavi Edilir?
Egzamanın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, belirtileri kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Tedavi ve yönetim stratejileri şunları içerir:
Cilt Bakımı ve Nemlendirme
Cildin nemli tutulması, egzama yönetiminin temel taşıdır. Gün içinde sık sık nemlendirici losyonlar veya kremler kullanılmalıdır. Özellikle banyo sonrası cilt hafif nemliyken nemlendirici uygulamak, nemin cilde hapsedilmesine yardımcı olur. Parfümsüz, hipoalerjenik ürünler tercih edilmelidir.
Tahriş Edicilerden Kaçınma
Egzamayı tetikleyebilecek sabunlar, deterjanlar, sert kumaşlar (yün gibi) ve kimyasallardan uzak durulmalıdır. Banyo yaparken ılık su kullanılmalı ve uzun süreli banyodan kaçınılmalıdır. Yumuşak pamuklu giysiler tercih edilmelidir.
İlaç Tedavisi
Doktorun önerisiyle kortikosteroid kremler veya merhemler, iltihabı ve kaşıntıyı azaltmak için kullanılabilir. Bazı durumlarda antihistaminikler kaşıntıyı kontrol altına almak için reçete edilebilir. Şiddetli vakalarda immünosupresif ilaçlar veya biyolojik ajanlar da tedavi seçenekleri arasında yer alabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Stresi yönetmek, yeterli uyku almak ve sağlıklı beslenmek egzama belirtilerinin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Tetikleyici gıdalar belirlenirse, bu gıdalardan kaçınılması önemlidir.
Egzama ile yaşamak zorlayıcı olabilir, ancak doğru bakım ve tedavi yöntemleriyle belirtiler kontrol altına alınabilir ve daha rahat bir yaşam sürdürülebilir. Bir dermatolog ile görüşerek kişiye özel tedavi planı oluşturmak en doğru yaklaşımdır.