Brüt Maaş Nedir?
Brüt maaş, bir çalışanın işveren tarafından belirlenen ve kendisine ödenmesi gereken toplam ücret miktarını ifade eder. Bu tutar, çalışanın temel maaşına ek olarak prim, ikramiye, fazla mesai, yol ve yemek ücreti gibi tüm yan hakları ve ek ödemeleri içerir. Başka bir deyişle, brüt maaş, çalışanın eline geçecek net ücretten önce, tüm yasal kesintilerin henüz yapılmadığı toplam kazancıdır. Maaş bordrosunda en yüksek tutar olarak görünen bu miktar, işverenin çalışan için üstlendiği toplam maliyeti de gösterir.
Brüt ve Net Maaş Arasındaki Fark Nedir?
İş hayatında sıkça karşılaşılan brüt ve net maaş kavramları arasındaki temel fark, yasal kesintilerin uygulanıp uygulanmamasıdır. Brüt maaş, yukarıda belirtildiği gibi, herhangi bir kesinti yapılmadan önceki toplam ücrettir. Net maaş ise, brüt maaştan tüm yasal kesintiler (vergi, sigorta primleri vb.) düşüldükten sonra çalışanın banka hesabına yatan ve fiilen harcayabileceği miktardır. Çalışanlar genellikle işverenleriyle net maaş üzerinden anlaşsa da, iş sözleşmelerinde brüt maaşın açıkça belirtilmesi önemlidir, çünkü tazminat ve fazla mesai gibi ödemeler brüt ücret üzerinden hesaplanır.
Brüt Maaştan Yapılan Yasal Kesintiler Nelerdir?
Brüt maaştan net maaşa ulaşılırken çeşitli yasal kesintiler yapılır. Bu kesintiler, çalışanın sosyal güvenlik haklarını güvence altına almak ve devletin vergi gelirlerini karşılamak amacıyla zorunludur. Başlıca kesintiler şunlardır:
- SGK Primi (İşçi Payı): Çalışanın sosyal güvenlik sistemine katkısıdır ve genellikle brüt maaşın belirli bir yüzdesi oranında kesilir (örneğin, %14). Bu primler, çalışanın emeklilik ve sağlık hizmetlerinden faydalanmasını sağlar.
- İşsizlik Sigortası Primi (İşçi Payı): Çalışanın işsiz kalması durumunda belirli bir süre gelir desteği almasını sağlayan primdir. Genellikle brüt maaşın %1'i oranında kesilir.
- Gelir Vergisi: Çalışanın elde ettiği aylık kazanç üzerinden devlete ödediği vergidir. Gelir vergisi, çalışanın gelir dilimine göre farklı oranlarda hesaplanır ve yıl içinde artan gelirle birlikte vergi dilimi de değişebilir, bu da net maaşın azalmasına neden olabilir.
- Damga Vergisi: Brüt maaş üzerinden belirli bir oranda (örneğin, %0,759) kesilen sabit oranlı bir vergidir.
Brüt Maaş Nasıl Hesaplanır?
Brüt maaşın hesaplanması, net maaşa yapılan tüm yasal kesintilerin eklenmesiyle gerçekleştirilir. Basit bir formülle ifade etmek gerekirse:
Brüt Maaş = Net Maaş + SGK Primi + İşsizlik Primi + Gelir Vergisi + Damga Vergisi
Bu hesaplama, hem işveren hem de çalışan için maliyet ve gelir planlaması açısından büyük önem taşır. İşveren, çalışanın brüt maaşı üzerinden gerekli ödemeleri yaptıktan sonra kalan tutarı net maaş olarak çalışana öder.