Subaraknoid Kanama (SAK) Nedir?
Subaraknoid Kanama (SAK), beyin ile onu çevreleyen zarlar arasında bulunan subaraknoid boşlukta meydana gelen ani ve ciddi bir kanamadır. Bu boşluk, beyin omurilik sıvısı (BOS) ile dolu olup beyni darbelere karşı korur. SAK, beyindeki atardamarların yırtılması sonucu kanın bu boşluğa sızmasıyla oluşur ve beyin dokusuna baskı yaparak hasara yol açabilir.
Nedenleri Nelerdir?
Subaraknoid kanamanın en yaygın nedeni, beyin damarlarında oluşan baloncuk benzeri zayıflıklar olan beyin anevrizmalarının yırtılmasıdır. Anevrizmalar genellikle doğuştan var olabilir veya sonradan damar duvarındaki hasar sonucu gelişebilir. Diğer nedenler arasında şunlar yer alır:
- Arteriovenöz Malformasyon (AVM): Beyin damarlarında doğuştan gelen bir anormallik.
- Kafa Travması: Kafaya alınan darbeler sonucu damar hasarı.
- Kan Sulandırıcı İlaçlar: Kanama riskini artırabilen bazı ilaçlar.
- Yüksek Tansiyon: Damar duvarlarını zayıflatarak anevrizma oluşumunu kolaylaştırır.
- Sigara İçmek ve Aşırı Alkol Tüketimi: Damar duvarlarına zarar verir ve anevrizma riskini artırır.
- Aile Öyküsü: Ailesinde anevrizma veya SAK öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
Belirtileri ve Tanı Yöntemleri
SAK'ın en belirgin ve erken belirtisi, hastaların genellikle “yıldırım çarpması gibi” veya “hayatında yaşadığı en şiddetli baş ağrısı” olarak tarif ettiği ani ve şiddetli baş ağrısıdır. Diğer belirtiler arasında kusma, bilinç düzeyinin azalması, ense sertliği, nöbetler, kas güçsüzlüğü, konuşma bozuklukları ve felç belirtileri bulunabilir.
Tanı genellikle semptomların başlamasından sonraki ilk 6 saat içinde yapılan bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ile konulur. BT'nin tanı koydurucu olmadığı durumlarda lomber ponksiyon (belden sıvı alma) da kullanılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Subaraknoid kanama acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Tedavi, kanamanın nedeni, yeri, büyüklüğü ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- Cerrahi Klipleme: Beyin cerrahları tarafından anevrizmanın boynuna titanyum veya metal klips yerleştirilerek kanamanın durdurulması.
- Endovasküler Tedavi (Koilleme): Büyük bir kan damarı yoluyla anevrizmanın içine küçük teller (koiller) yerleştirilerek kan akışının engellenmesi.
Erken tanı ve hızlı tedavi, SAK'ın neden olduğu komplikasyonları azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından hayati önem taşır.
'Sak' Kelimesinin Diğer Anlamları
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre 'sak' kelimesi, halk ağzında 'uyanık, gözü açık, müteyakkız' veya 'uykusu hafif' gibi anlamlara da gelmektedir. Ayrıca, 'sap', 'baldır' ve 'kese' gibi farklı anlamları da bulunmaktadır.