Vatman Kimdir?
Vatman, Fransızca kökenli bir kelime olup, Türk Dil Kurumu'na göre "tramvay sürücüsü" anlamına gelmektedir. Geniş anlamda ise, şehir içi toplu taşımacılıkta kullanılan tramvay, metro ve hafif raylı sistem araçlarını güvenli, düzenli ve zamanında kullanan kişilere verilen unvandır. Vatmanlar, kent yaşamının vazgeçilmez bir parçası olan raylı sistemlerin sorunsuz işlemesinde kritik bir rol oynarlar.
Vatmanın Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
Vatmanların temel görevleri, yolcu güvenliğini ve konforunu en üst düzeyde tutarak aracı belirlenen güzergahta sevk etmektir. Bu kapsamda başlıca sorumlulukları şunlardır:
- Aracı sefere başlamadan önce gerekli teknik kontrolleri yapmak.
- Belirlenen hareket çizelgesine uygun olarak, aracın hızını ve duraklarda harcanan zamanı ayarlayarak tramvayı/metroyu kullanmak.
- Seyir esnasında yol güzergahını sürekli gözlemlemek, sinyal ve trafik kurallarına uymak.
- Yolcuların güvenli iniş ve binişlerini sağlamak, gerektiğinde onlara bilgi vermek ve yönlendirmek.
- Araçta meydana gelebilecek arızaları tespit etmek ve acil durumlarda ilk müdahaleyi yaparak yetkililere bildirmek.
- Trafik yoğunluğu, yol çalışmaları ve olumsuz hava koşulları gibi değişken şartlarda dikkatli ve kontrollü çalışmak.
- İş sağlığı ve güvenliği kurallarına titizlikle uymak.
Vatman Nasıl Olunur?
Vatman olmak için belirli şartları yerine getirmek ve özel bir eğitim sürecinden geçmek gerekmektedir. Genel olarak aranan nitelikler ve süreçler şunlardır:
- Eğitim Durumu: En az lise veya dengi bir okuldan mezun olmak şartı aranır.
- Sağlık Koşulları: Bedensel ve zihinsel olarak sağlıklı olmak, özellikle göz, el, ayak ve işitme organlarını eşgüdümle kullanabilme yeteneğine sahip olmak önemlidir.
- Yaş Sınırı: Genellikle 35 yaşını aşmamış olmak tercih edilir.
- Askerlik Durumu: Erkek adaylar için askerlikle ilişiğinin olmaması beklenir.
- Sürücü Belgesi: Bazı kurumlar B sınıfı ehliyete sahip olmayı ve aktif araç kullanabilmeyi şart koşabilir.
- Eğitim ve Sertifikasyon: Belediyeler veya ilgili raylı sistem işletmeleri tarafından açılan özel vatmanlık eğitim programlarına katılmak ve bu eğitimleri başarıyla tamamlamak gereklidir. Bu eğitimler genellikle 2-3 ay ile 6 ay arasında sürebilir ve hem teorik hem de pratik sürüş becerilerini kapsar. Eğitim sonunda yapılan yazılı ve uygulamalı sınavlarda başarılı olan adaylar sertifika almaya hak kazanır.
Vatmanlık Mesleğinin Zorlukları
Vatmanlık mesleği, önemli sorumluluklarının yanı sıra bazı zorlukları da beraberinde getirir. Bunlar arasında dikkat ve konsantrasyon gerektiren uzun sefer süreleri, vardiyalı ve gece çalışma düzeni, yolcu yoğunluğu ve acil durumlarda stres altında çalışma, teknik arızalara müdahale zorunluluğu ve hava koşullarına bağlı riskli sürüş şartları sayılabilir. Ancak tüm bu zorluklara rağmen, şehir içi ulaşımın düzenli ve güvenli bir şekilde işlemesine katkıda bulunmak, vatmanlık mesleğini toplumsal açıdan değerli kılar.