VAR Hakemi ve Sistemi Nedir?
Video Yardımcı Hakem (VAR), futbol maçlarında ana hakemin verdiği bazı kararları, video görüntülerini yeniden oynatarak gözden geçiren ve mikrofonlu kulaklık aracılığıyla iletişim kurarak hakeme yardımcı olan bir sistemdir. VAR sistemi, 2018 yılında FIFA tarafından resmi olarak kullanılmaya başlanmış ve aynı yıl Türkiye'de de Süper Lig'de devreye girmiştir. Bu sistemin temel amacı, maçın gidişatını etkileyen "açık ve bariz hataları" veya "ciddi gözden kaçan olayları" düzeltmektir.
VAR Sistemi Nasıl Çalışır?
VAR sistemi, Video Operasyon Odası (VOR) adı verilen özel bir merkezden yönetilir. Bu odada, maçın farklı açılardan çekilmiş tüm kamera görüntülerini izleyen bir VAR ekibi bulunur. Bu ekip genellikle bir ana VAR hakemi, bir veya daha fazla yardımcı VAR (AVAR) ve bir tekrar operatöründen (RO) oluşur. VAR ekibi, maç boyunca tüm kritik pozisyonları "sessiz kontrol" adı verilen bir süreçle otomatik olarak inceler.
Eğer VAR ekibi, maçın seyrini değiştirebilecek bir durumda açık ve bariz bir hata veya gözden kaçan ciddi bir olay tespit ederse, ana hakemi bilgilendirir. Ana hakem, bu bilgiyi aldıktan sonra üç farklı şekilde hareket edebilir:
- VAR'ın tavsiyesine dayanarak kararını hemen değiştirebilir.
- Saha kenarındaki Hakem İnceleme Alanı (RRA) monitörüne giderek pozisyonu kendisi izleyebilir ve kararını gözden geçirebilir.
- Orijinal kararında kalabilir.
Unutulmamalıdır ki, nihai karar her zaman sahadaki ana hakeme aittir ve VAR sadece bir yardımcı konumundadır.
VAR Hangi Durumlarda Devreye Girer?
VAR sistemi, futbol maçlarında sadece dört ana "oyunun seyrini değiştiren" durumda devreye girer:
- Gol Kararları: Golün geçerli olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır. Bu, ofsayt, faul veya topun çizgiyi geçip geçmediği gibi durumları kapsar.
- Penaltı Kararları: Verilen veya verilmeyen penaltı pozisyonlarında açık bir hata olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Penaltı noktası içindeki fauller veya elle oynamalar bu kategoriye girer.
- Doğrudan Kırmızı Kart Kararları: Ciddi fauller, şiddetli davranışlar veya diğer doğrudan kırmızı kart gerektiren ihlallerde hakeme destek verir.
- Yanlış Oyuncuya Kart Gösterilmesi: Bir oyuncuya yanlışlıkla sarı veya kırmızı kart gösterildiğinde, bu hatanın düzeltilmesi için VAR sistemi kullanılır.
VAR'ın amacı, futbolun daha adil ve doğru kararlarla oynanmasını sağlamaktır. Sistem, maçın akışını gereksiz yere kesintiye uğratmadan, sadece bariz hataların önüne geçmeyi hedefler.