Redif Nedir?
Redif, şiirlerde mısra sonlarında, kafiyeden sonra gelen, görevleri aynı olan eklerin ya da anlamları aynı olan sözcüklerin tekrarlanmasına verilen isimdir. Sözlük anlamı "arkadan gelen" veya "takip eden" olan redif, Türk ve İran şiirine özgü bir ses öğesidir ve Arap şairleri tarafından pek ilgi görmemiştir. Edebiyatta 11. yüzyıldan itibaren terim anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
Redif, şiirin kulağa hoş gelmesini sağlar, okuyucunun dikkatini çeker ve şiirin yapısal bütünlüğünü sağlamak için kullanılır. Aynı zamanda, şiirin ritminin oluşmasında hem kulak hem de göz için bir uyum sağlayarak şiirin müzikalitesinin temelini oluşturur. Belirli bir duygu veya düşünceyi vurgulamak amacıyla da kullanılabilir.
Redifin Özellikleri
- Redifler daima mısranın en sonunda bulunur, yani kafiyeden sonra gelir.
- Redifin olduğu her yerde mutlaka kafiye de vardır; ancak her kafiyeli şiirde redif bulunmayabilir.
- Hem halk edebiyatı hem de divan edebiyatı şairleri şiirlerinde redif kullanmıştır. Özellikle divan şiirinde bazı gazel ve kasidelere ad olmasıyla da önemli bir işlevi vardır.
- Redifler, tek kelimeden, eklerden veya söz gruplarından oluşabilir.
Redif Türleri
Redifler, tekrar eden öğenin yapısına göre iki ana türe ayrılır:
1. Ek Halindeki Redifler
Mısra sonlarında eş görevli eklerin tekrarlanmasıyla oluşan rediflerdir. Bu tür redifleri anlamak için Türkçedeki yapım ve çekim eklerini bilmek önemlidir. Genel bir kural olarak, kelimenin köklerinde kafiye, eklerinde ise redif bulunur.
Örnek:
- “Şimşek gibi bir semte atıldık yedi koldan.
Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan.”
Bu dizelerde “-dan” ekleri, uzaklaşma hal eki olarak aynı görevde kullanıldığından ek halinde rediftir.
2. Kelime Halindeki Redifler
Yazılışları, okunuşları ve anlamları aynı olan sözcük veya sözcük gruplarının dize sonlarında tekrarlanmasıyla oluşan rediflerdir.
Örnek:
- “Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım,
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.”
Bu dörtlükte “aşarım” ve “taşarım” kelimeleri redif olarak kullanılmıştır.
Redif ve Kafiye İlişkisi
Redif ve kafiye, şiirde ahengi oluşturan temel unsurlardır ve genellikle birlikte anılırlar. Kafiye, mısra sonlarındaki ses benzerliğini ifade ederken, redif kafiyeden sonra gelerek bu ses benzerliğini pekiştirir ve şiire daha güçlü bir ritim ve uyum katar. Redif, şiirde tema ve konunun oluşmasında etkili olabilir ve konu bütünlüğünü sağlamaya yardımcı olur.