Keson kelimesi, Fransızca kökenli “caisson” kelimesinden gelmekte olup, temel olarak “kutu” veya “sandık” anlamına gelir. Türkçede ise bu terim, farklı sektörlerde kendine özgü ve kritik işlevleri olan iki ana yapıyı tanımlamak için kullanılır: inşaat mühendisliğindeki temel yapıları ve ofis mobilyalarındaki depolama birimlerini.
İnşaat ve Mühendislikte Keson
İnşaat mühendisliğinde keson, genellikle su altında, sulu veya gevşek zeminlerde sağlam ve kuru bir çalışma alanı oluşturmak amacıyla kullanılan büyük, su geçirmez bir kutu veya silindir yapıdır. Bu yapılar, özellikle zorlu zemin koşullarında, derin temellerin güvenli bir şekilde inşa edilmesini sağlar.
Kullanım Alanları
- Köprü Ayakları: Köprülerin su içindeki ayaklarının sağlam zeminlere oturtulması için kesonlar ideal bir yöntemdir. Örneğin, Osmangazi Köprüsü'nün ayaklarının batırma operasyonlarında kesonlar kullanılmıştır.
- Liman ve Rıhtım Yapıları: Liman ve rıhtım gibi deniz yapılarında su altında dayanıklı temel sistemleri oluşturmak için kesonlardan faydalanılır.
- Baraj ve Su Altı Tesisleri: Su altında veya yakınında bulunan barajlar ve çeşitli tesislerin temelleri için kesonlar hayati öneme sahiptir.
- Bina Temelleri: Yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu veya zemin taşıma kapasitesinin düşük olduğu durumlarda bina temellerinde de kesonlar tercih edilebilir.
Keson Türleri
Kesonlar, yerleştirme yöntemleri ve yapısal formlarına göre farklılık gösterebilir:
- Açık Kesonlar: Üst kısmı açık olan ve yerleştirildikten sonra istenilen oturma sağlanıp beton dökülerek tamamlanan kesonlardır.
- Pnömatik (Basınçlı) Kesonlar: Alt bölümünde hava geçirmez bir bölme bulunan ve basınçlı hava verilerek kuru bir çalışma odası yaratılan kesonlardır. Bu sayede kazı yerine su ve toprak akışı kontrol altında tutulur.
- Yüzen Kesonlar (Sandık Kesonlar): Genellikle içi boş, sandık biçiminde imal edilip suya bırakılan ve içindeki boşluklara kum veya çakıl doldurularak ağırlığı artırılan kesonlardır.
Mobilya Sektöründe Keson
Mobilya sektöründe keson, genellikle ofis ve çalışma ortamlarında kullanılan, çekmeceli veya bazen kapaklı, kısa depolama dolaplarına verilen isimdir. Bu mobilyalar, çalışma alanlarında düzeni sağlamak ve verimliliği artırmak amacıyla tasarlanmıştır.
Özellikleri ve Kullanım Alanları
- Depolama ve Düzenleme: Dosya, evrak, kırtasiye malzemeleri ve kişisel eşyaların düzenli bir şekilde saklanması için idealdir.
- Ergonomi ve Alan Tasarrufu: Genellikle masa altına konumlandırılabilir veya tekerlekli modelleri sayesinde kolayca hareket ettirilebilir, böylece çalışma alanında esneklik ve yerden tasarruf sağlar.
- Çeşitlilik: Ahşap, metal veya MDF gibi farklı malzemelerden üretilebilirler. Kilitli çekmece seçenekleri ile önemli belgeler için ek güvenlik sunarlar.
- Tasarım: Farklı boyutlarda, çekmece sayılarında ve renklerde bulunarak ofis dekorasyonuna uyum sağlarlar.
Sonuç olarak, keson terimi hem mühendislik projelerinde zorlu koşullara meydan okuyan sağlam temellerin inşasında hem de modern çalışma alanlarında düzeni ve işlevselliği artıran pratik mobilya çözümlerinde karşımıza çıkan, çok yönlü ve önemli bir kavramdır.