Gravlax Nedir?
Gravlax, İskandinav mutfağına özgü, somon balığının tuz, şeker ve dereotu gibi baharatlarla marine edilerek hazırlanan fermente edilmiş bir yemektir. Somon dışında ringa ve bazı köpek balığı türleri gibi diğer yağlı balıklar da benzer şekilde hazırlanabilir.
Adı, İskandinav dillerindeki "grav" (gömülü veya kazılmış) ve "lax" (somon) kelimelerinin birleşiminden gelir ve kelime anlamı tam olarak "gömülü somon" demektir.
Tarihçesi ve Kökeni
Gravlax'ın kökeni Orta Çağ'a kadar uzanır. O dönemlerde İskandinav balıkçıları, somonu uzun süre muhafaza etmek amacıyla tuzlayıp kum veya toprağa gömerek fermente ederlerdi. Bu geleneksel yöntem, balığın bozulmadan saklanmasını sağlarken, aynı zamanda kendine özgü bir lezzet kazanmasına yardımcı olmuştur. Balıklar, huş ağacı kabukları ve taşlarla kaplanarak varillerde veya toprakta fermente edilmeye bırakılırdı.
Modern Hazırlanışı
Günümüzde gravlax'ın hazırlanışı modernize edilmiştir ve fermente etme yerine daha kontrollü bir kürleme süreci kullanılır. Somon filetosu, genellikle kaya tuzu, toz şeker, taze dereotu ve bazen karabiber, kişniş tohumu, ardıç meyvesi veya limon kabuğu rendesi gibi ek baharatlarla ovulur.
Hazırlanan somon, streç filmle sıkıca sarılır ve üzerine ağırlık konularak birkaç gün boyunca buzdolabında bekletilir. Bu süreçte balık suyunu kaybeder ve baharatların aromalarını emer, böylece kendine özgü dokusunu ve tadını kazanır. Kürleme süresi genellikle 12 saat ile 3 gün arasında değişebilir, bu da balığın istenen sertlik ve lezzet yoğunluğuna göre ayarlanır.
Servis Önerileri
Gravlax, genellikle ince dilimler halinde soğuk olarak servis edilir. İskandinav ülkelerinde yaygın olarak hardal ve dereotu sosu (hovmästarsås olarak da bilinir), haşlanmış patates veya ekmek dilimleri ile birlikte sunulur.
Ayrıca, salatalarda, sandviçlerde veya aperatif olarak da tercih edilebilir. Gravlax, füme somona benzer bir tada sahip olsa da, tütsüleme işlemi görmediği için farklı bir doku ve aroma profili sunar.