Fototerapiye Genel Bakış
Fototerapi, kelime anlamıyla “ışık tedavisi” demektir ve belirli dalga boylarındaki ışığın tıbbi amaçlarla kullanılması prensibine dayanır. Bu tedavi yöntemi, ultraviyole (UV) ışık veya görünür ışık gibi farklı ışık türlerini kullanarak çeşitli hastalıkların semptomlarını hafifletmeyi veya tamamen ortadan kaldırmayı hedefler.
Fototerapi Nasıl Çalışır?
Fototerapinin çalışma mekanizması, tedavi edilen duruma göre değişiklik gösterir. Genel olarak, ışık enerjisi cilt hücreleri üzerinde veya vücuttaki belirli maddeler üzerinde biyokimyasal reaksiyonları tetikler. Örneğin, cilt hastalıklarında iltihabı ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olurken, yenidoğan sarılığında bilirubinin vücuttan atılmasını kolaylaştırır.
Başlıca Kullanım Alanları
Fototerapi, günümüzde birçok farklı tıbbi alanda başarıyla uygulanmaktadır:
-
Dermatolojik Hastalıklar
Cilt hastalıklarının tedavisinde fototerapi oldukça yaygındır. Özellikle kaşıntı ve iltihabı azaltmak amacıyla ultraviyole (UV) ışık tedavisi uygulanır. Sedef hastalığı (psoriasis), egzama ve vitiligo gibi durumlar fototerapi ile tedavi edilebilen başlıca cilt rahatsızlıkları arasındadır.
-
Yenidoğan Sarılığı (Hiperbilirubinemi)
Yenidoğan bebeklerde görülen sarılık, kanda bilirubin seviyesinin yükselmesiyle ortaya çıkar. Fototerapi, özel dalga boyunda ışık yayan lambalar altında uygulanarak, sarılığa neden olan bilirubinin idrarda çözünerek vücuttan atılmasını sağlar. Bu, kernikterus gibi ciddi komplikasyonları önlemek için kritik bir tedavi yöntemidir.
-
Mevsimsel Duygusal Bozukluk (SAD)
Sonbahar ve kış aylarında güneş ışığının azalmasıyla ortaya çıkan mevsimsel depresyonun tedavisinde parlak ışık terapisi (fototerapi) kullanılır. Bu tedavi, parlak floresan ışığı ile güneş ışığını taklit ederek melatonin-serotonin dengesini düzenlemeye yardımcı olur ve kişinin ruhsal açıdan daha iyi hissetmesini sağlar.
-
Diğer Kullanım Alanları
Fototerapi, sirkadiyen ritmi düzenleyerek gece yeme bozukluğu gibi uykuyla ilişkili rahatsızlıkların tedavisinde de destekleyici olarak kullanılabilir. Ayrıca, bazı olgu raporlarında kurdeşen (ürtiker) tedavisinde de faydalı olabileceği belirtilmiştir, ancak bu konuda daha fazla araştırma gerekmektedir.
Sonuç
Fototerapi, ışığın iyileştirici gücünü kullanarak birçok farklı sağlık sorununa çözüm sunan modern bir tedavi yöntemidir. Uygulama alanı ve mekanizması hastalığa göre değişmekle birlikte, her durumda uzman bir hekim kontrolünde yapılması gereken tıbbi bir prosedürdür.