Akümülatör Nedir?
Akümülatör, halk arasında daha çok “akü” veya “batarya” olarak bilinen, elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depolayan ve gerektiğinde bu kimyasal enerjiyi tekrar elektrik enerjisine dönüştürerek dış devreye veren bir cihazdır. Hidrolik sistemlerde ise akümülatörler, enerjiyi sıvı basıncı şeklinde depolayan basınçlı kaplardır. Bu cihazlar, enerji depolama ve geri verme yetenekleri sayesinde birçok alanda kritik bir rol oynar.
Akümülatör Nasıl Çalışır?
Akümülatörlerin çalışma prensibi, türüne göre farklılık gösterir:
-
Elektriksel Akümülatörler (Aküler): Temel olarak kimyasal reaksiyonlar yoluyla elektrik enerjisini depolar. Bir aküyü oluşturan ana bileşenler pozitif ve negatif elektrotlar, elektrolit çözeltisi ve bir ayırıcıdır. Elektrolit, iyonların elektrotlar arasında hareketini sağlayarak kimyasal reaksiyonları tetikler ve elektrik üretir. Bu aküler şarj edilerek tekrar kullanılabilirler.
-
Hidrolik Akümülatörler: Bu tür akümülatörler, genellikle sıkıştırılabilir bir gazın (çoğunlukla azot) hidrolik sıvı ile ayrıldığı iki bölmeli bir sistemden oluşur. Hidrolik sisteme fazla yağ geldiğinde, gaz sıkıştırılarak enerji depolanır. Sistemdeki basınç düştüğünde veya sıvıya ihtiyaç duyulduğunda, depolanan enerji serbest bırakılarak sisteme geri verilir. Gaz, bir tampon yayı gibi işlev görür.
Akümülatör Çeşitleri Nelerdir?
Akümülatörler, kullanım amaçlarına ve yapılarına göre çeşitli türlere ayrılır:
-
Elektriksel Akümülatör Çeşitleri:
- Kurşun-Asit Aküler: Otomotiv sektöründe en yaygın kullanılan türdür. Sulu ve kuru (jel, AGM) tipleri bulunur.
- Jel Aküler: Elektroliti jelleştirilmiş kurşun-asit akülerdir. Derin deşarja dayanıklı olup güneş enerji sistemleri ve teknelerde tercih edilir.
- AGM Aküler (Absorbent Glass Mat): Emdirilmiş cam elyaf teknolojisine sahip, özellikle Start-Stop araçlarda kullanılan yüksek performanslı akülerdir.
- Lityum-İyon Aküler: Yüksek enerji yoğunluğu, hafif yapısı ve düşük kendi kendine deşarj oranı ile elektrikli araçlar ve taşınabilir enerji sistemlerinde öne çıkar.
-
Hidrolik Akümülatör Çeşitleri:
- Pistonlu Akümülatörler: Bir piston ile gaz ve sıvıyı ayıran tiplerdir.
- Membranlı (Diyaframlı) Akümülatörler: Bir membran aracılığıyla gaz ve sıvının ayrıldığı akümülatörlerdir.
- Balonlu Akümülatörler: Bir balon elemanı ile azot gazı ve hidrolik yağı birbirinden ayıran, en sık kullanılan hidrolik akümülatör türüdür.
Akümülatör Ne İşe Yarar ve Kullanım Alanları Nelerdir?
Akümülatörler, enerji depolama ve dağıtımındaki çok yönlülükleri sayesinde geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir:
- Enerji Depolama: Elektrikli araçlarda ana güç kaynağı olarak motorları beslerken, hidrolik sistemlerde enerji tasarrufu sağlar ve pompa boyutunu küçültür.
- Basınç Dengeleme ve Şok Emilimi: Hidrolik sistemlerdeki basınç dalgalanmalarını dengeleyerek ekipmanın daha istikrarlı çalışmasını sağlar ve ani şokları emerek sistemin dayanıklılığını artırır.
- Acil Durum Güç Kaynağı: Elektrik kesintilerinde telekomünikasyon kuleleri, hastaneler ve veri merkezleri gibi yerlerde yedek güç sağlar. Hidrolik sistemlerde ise tehlikeli durumlarda hızlı durdurma veya güç kesintilerinde yüklerin sıfır konumuna indirilmesi gibi acil durum uygulamalarında kullanılır.
- Titreşim ve Gürültü Azaltma: Pompanın titreşimli akışının neden olduğu basınç titreşimlerini ve gürültüyü absorbe eder.
- Kullanım Alanları: Otomotiv sektörü (marş motoru, farlar, elektronik sistemler), elektrikli araçlar, deniz taşıtları, endüstriyel makineler, iş makineleri, hidrolik presler ve güneş enerji sistemleri başlıca kullanım alanlarıdır.