Ek Gümrük Vergisi Tanımı
Ek gümrük vergisi (EGV), bir ülkeye ithal edilen ürünler üzerinden, mevcut gümrük vergilerine ilave olarak tahsil edilen özel bir vergi türüdür. Bu vergi, genellikle belirli ürün gruplarına veya belirli menşeili mallara uygulanır ve ulusal ekonominin korunması, dış ticaret dengesinin sağlanması gibi stratejik amaçlara hizmet eder.
Uygulama Amaçları ve Önemi
Ek gümrük vergisinin temel uygulama amaçları şunlardır:
- Yerli Üretimi Koruma: Düşük fiyatlı yabancı ürünlerin iç piyasayı doldurarak yerli üreticileri zor durumda bırakmasını engellemek ve yerel sanayiyi desteklemek.
- Dış Ticaret Dengesini Sağlama: İthalatın azaltılması ve cari açığın düşürülmesi yoluyla ülke ekonomisinin dış şoklara karşı direncini artırmak.
- Hazineye Gelir Sağlama: Özellikle ekonomik dalgalanma dönemlerinde devlet bütçesine ek gelir sağlamak.
- Haksız Rekabeti Önleme: Dampingli veya sübvansiyonlu ithalatın yerli piyasada yaratacağı olumsuz etkileri gidermek.
Hangi Ürünlere Uygulanır?
Ek gümrük vergisi, Gümrük Tarife Cetveli'nde (GTC) belirlenen belirli gümrük tarife pozisyonlarına (GTİP) sahip eşyalara uygulanır. Bu ürün grupları zaman zaman güncellenebilir. Genellikle tarım ürünleri, tekstil ürünleri, kimyasal ürünler, makine ve ekipman, metal ürünler, plastik ürünler, seramik ürünler, giyim eşyaları ve bazı elektronik ürünler bu kapsamda yer alabilir.
Ek Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Ek gümrük vergisi, ithal edilen eşyanın gümrük vergisi matrahı üzerinden hesaplanır. Hesaplama yapılırken ürünün değeri, türü, ağırlığı ve hacmi gibi özellikler dikkate alınır. Genellikle ürünün CIF değeri (mal bedeli + sigorta + kargo) üzerinden belirli bir oran uygulanarak bulunur. Uygulanacak oranlar Gümrük Müsteşarlığı tarafından belirlenir ve Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde belirtilen hadlerin yüzde elli arttırılan düzeyini geçemez. Örneğin, nihai ürünlerde %30'a, birçok ürün grubunda ise %20-25'e varan oranlar uygulanabilir.
Ek gümrük vergisi, Katma Değer Vergisi (KDV) matrahına dahil edildiği için, efektif vergi oranını artırıcı bir etki yaratır. Yani, ek gümrük vergisi ödendikten sonra, KDV bu artırılmış değer üzerinden hesaplanır.
Yasal Dayanak ve Ödeme Süreci
Türkiye'de ek gümrük vergisi uygulamalarına ilişkin ana mevzuat metni, 3351 sayılı İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulamasına İlişkin Karar'dır. Yurt dışından ürün satın alan şirketler ve kişiler, ithalat işlemleri sırasında bu vergiyi ödemekle yükümlüdür. Gümrük vergisi ödemeleri, ithalat işlemleri tamamlandıktan sonra genellikle 7 iş günü içinde yapılmalıdır. Zamanında yapılmayan ödemeler cezai yaptırımlarla sonuçlanabilir.