Çuha Kumaş Nedir?
Çuha, genellikle tüysüz, ince ve sık dokunmuş bir yün kumaş türüdür. Farsça kökenli bir kelime olup, Selçuklularda “câmedar” olarak da bilinirdi. Günümüzde en yaygın olarak bilardo, snooker ve blackjack gibi oyun masalarının yüzeyini kaplamak için kullanılır.
Özellikleri ve Üretimi
Çuha kumaş, merinos yünü başta olmak üzere yün, pamuk, akrilik veya diğer sentetik liflerin karışımından elde edilebilir. Üretiminde ştrayhgarn iplikler bezayağı örgü ile dokunur. Bu dokuma sonrası, kumaşa kuvvetli bir dinkleme işlemi uygulanarak keçeleştirilir ve yüzeyinde yumuşak bir hav tabakası oluşturulur. Bu işlem, çuha kumaşın pürüzsüz, yoğun ve dayanıklı yapısını kazandırır. Genellikle santimetrede 12-13 çözgü ve 15-16 atkı sıklığında dokunur. Apre işlemlerinin ardından istenilen renklerde boyanarak kullanıma hazır hale getirilir. Çuha kumaş, orta düzeyde hava geçirgenliğine ve yüksek nem tutma gücüne sahiptir. Yumuşak yapısıyla dikkat çeker ve ilk yıkamada %2-3 oranında çekme yapabilir.
Kullanım Alanları
Çuha kumaşın kullanım alanları oldukça çeşitlidir:
- Oyun Masaları: En bilinen kullanım alanı, bilardo, snooker ve blackjack masalarının yüzeyidir. Bu masalarda genellikle yeşil renkte çuha kumaş tercih edilir. Kumaşın pürüzsüz ve dayanıklı yapısı, oyunun akıcılığı için idealdir.
- Geleneksel Giyim: Osmanlı döneminde erkek kıyafetlerinde; câmedan, fermene, ferace, yelek ve çakşır gibi giysilerin yapımında kullanılmıştır. Günümüzde de yöresel kıyafetlerde ve kostümlerde yer yer kullanılmaktadır.
- Diğer Alanlar: Masa örtüsü ve pano yapımında da kullanılabilir. Ayrıca, statik elektriklenme özelliği nedeniyle elektrostatik makinelerin üretiminde de yer almaktadır.
Tarihsel Önemi
Çuha kumaşın Türkiye tarihindeki önemli bir yeri de İzmit Çuha Fabrikası (Çuha Fabrika-i Hümayun) ile ilişkilidir. Sultan Abdülmecit döneminde, ithal ürünlerin yerli imkanlarla üretilmesi amacıyla 1843 yılında inşasına başlanan fabrika, 1844'te hizmete açılmıştır. Bu fabrika, ordunun kumaş ve fes ihtiyacını karşılamanın yanı sıra, bazı dönemlerde halk için de üretim yapmıştır. Fabrika, 1910 yılına kadar modernize edilmiş ve genişletilmiştir. Milli Mücadele yıllarında ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için çalışmaya devam etmiş, ancak 1920'de İngiliz uçakları tarafından bombalanarak kullanılamaz hale gelmiştir.