Buluşun Tanımı ve Özellikleri
Buluş, daha önce mevcut olmayan bir şeyin insan çabasıyla oluşturulması veya var olan teknolojilerin yeni ve benzersiz bir biçimde bir araya getirilmesidir. Bu yeni ürün veya yöntem, belirli bir insan ihtiyacını karşılama, bir işi daha hızlı veya verimli yapma isteği sonucunda ortaya çıkabileceği gibi, bazen de rastlantıyla meydana gelebilir.
Buluşlar, bireysel çalışmaların ürünü olabileceği gibi, ekip çalışmasıyla da gerçekleştirilebilir. Hatta zaman zaman, dünyanın farklı yerlerinde, birbirlerinden bağımsız olarak aynı dönemlerde benzer buluşların ortaya çıktığı da görülmüştür.
Buluş ve Keşif Arasındaki Fark
Buluş kavramı genellikle keşif ile karıştırılabilmektedir. Ancak aralarında temel bir fark vardır. Keşif, aslında var olan ancak bilinmeyen bir şeyin ortaya çıkarılmasıdır; örneğin, yeni bir gezegenin veya bir elementin bulunması. Buluş ise, insan zekası ve çalışmasıyla tamamen yeni bir şeyin yaratılmasıdır.
Buluşun Patentlenebilirlik Kriterleri
Her buluş patentle korunamaz. Bir buluşun patent tesciliyle korunabilmesi için genellikle üç temel kriteri karşılaması gerekir:
- Yenilik: Buluş, dünya genelinde tekniğin bilinen durumuna dahil olmamalı, yani patent başvurusu öncesinde kamuya açıklanmamış ve toplumca erişilebilir bir bilgi olmamalıdır.
- Buluş Basamağı: Buluş, ilgili teknik alandaki bir uzman tarafından, tekniğin bilinen durumundan aşikar bir şekilde çıkarılamayan bir faaliyet sonucu gerçekleşmiş olmalıdır. Bu kriter, faydalı model tescillerinde aranmaz.
- Sanayiye Uygulanabilirlik: Buluş, tarım dahil sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte olmalıdır.
Buluş ve Patent İlişkisi
Buluş, teknik bir soruna getirilen yeni ve yaratıcı çözümü ifade ederken, patent bu buluşun yasal koruma altına alınmasıdır. Patent, buluş sahibine belirli bir süre ve coğrafi alanda, buluşunu izinsiz olarak üretme, kullanma, satma veya ithal etme gibi münhasır haklar tanır. Bu hak, buluş sahibinin emeğini ve yatırımını koruyarak inovasyonu teşvik eder.
Buluşların İnsanlık Tarihindeki Önemi
Buluşlar, insanlık tarihinin seyrini değiştirmiş, yaşam kalitesini artırmış ve medeniyetlerin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Tekerlek, matbaa, elektrik, telefon ve antibiyotikler gibi önemli buluşlar, bilgi ve kültürün yayılmasını sağlamış, yeni ufuklar açmış ve insanların hayatını kökten dönüştürmüştür. Buluşlar, teknik ilerlemenin yanı sıra ekonomik ve sosyal gelişmenin de temelini oluşturur.