Serebral palsi (SP), beyin gelişimini etkileyen, hareket ve duruş bozukluklarına yol açan bir grup kalıcı durumdur. Genellikle doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğumdan sonraki ilk birkaç yıl içinde beyin hasarı sonucu ortaya çıkar. Bu hasar, beynin hareket ve koordinasyondan sorumlu bölgelerini etkiler. Serebral palsi, ilerleyici bir hastalık değildir; yani beyin hasarı zamanla kötüleşmez. Ancak, etkilenen bireylerin hareket kabiliyetleri ve kas tonusları zamanla değişebilir.


Serebral Palsi Neden Olur?

Serebral palsinin kesin nedeni her zaman belirlenemeyebilir, ancak en yaygın nedenler şunlardır:

  • Doğum Öncesi Nedenler: Gebelik sırasında annenin geçirdiği enfeksiyonlar (kızamıkçık, sitomegalovirüs gibi), plasentanın erken ayrılması, annenin hamilelik sırasında alkol veya uyuşturucu kullanması, genetik faktörler ve anne ile bebek arasındaki kan uyuşmazlığı gibi durumlar beyin gelişimini etkileyebilir.
  • Doğum Sırasındaki Nedenler: Doğumun erken başlaması (prematüre doğum), doğum sırasında bebeğe yeterli oksijen gitmemesi (hipoksi), zorlu doğumlar ve düşük doğum ağırlığı gibi faktörler serebral palsiye yol açabilir.
  • Doğum Sonrası Nedenler: Doğumdan sonraki ilk birkaç yıl içinde geçirilen ciddi enfeksiyonlar (menenjit, ensefalit gibi), kafa travmaları, beyin kanamaları ve yüksek ateş gibi durumlar beyin hasarına neden olarak serebral palsiye yol açabilir.

Serebral Palsi Belirtileri Nelerdir?

Serebral palsinin belirtileri kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir ve etkilenen beyin bölgesine bağlı olarak değişir. En yaygın belirtiler şunlardır:

  • Hareket ve Koordinasyon Sorunları: Kaslarda sertlik (spastisite), istemsiz hareketler (atetoid veya distonik hareketler), denge ve koordinasyon güçlüğü, yürüme güçlüğü, nesneleri tutmada zorlanma.
  • Duruş Bozuklukları: Vücudun anormal pozisyonlarda durması, oturma veya ayakta durma zorluğu.
  • Konuşma ve Yutma Güçlüğü: Konuşma kaslarının etkilenmesi sonucu anlaşılır konuşmada zorluk, yutkunma güçlüğü.
  • Görme ve İşitme Sorunları: Göz tembelliği, şaşılık, işitme kaybı gibi duyusal problemler görülebilir.
  • Zeka Geriliği: Bazı bireylerde zeka geriliği görülebilirken, bazılarında zeka normal veya üstün olabilir.

Serebral Palsi Türleri

Serebral palsi, etkilenen vücut bölgelerine ve hareket bozukluklarının türüne göre sınıflandırılır:

  • Spastik Serebral Palsi: En yaygın türdür ve kaslarda sertlik ile karakterizedir. Vücudun etkilenen bölgelerine göre dipleji (bacaklarda daha fazla etkilenme), hemipleji (vücudun bir tarafı) ve kuadripleji (dört uzuvda da etkilenme) olarak ayrılır.
  • Diskinetik Serebral Palsi: İstemsiz, kontrolsüz hareketlerle karakterizedir. Atetoid (yavaş, bükülme hareketleri) ve distonik (yavaş, tekrarlayan kasılmalar) tipleri bulunur.
  • Ataksik Serebral Palsi: Denge ve koordinasyon sorunları ile karakterizedir. Titreme ve yürüme güçlüğü görülebilir.
  • Karma Serebral Palsi: Birden fazla türün özelliklerini taşıyan durumdur.

Serebral Palsi Tedavisi ve Yönetimi

Serebral palsi için kesin bir tedavi olmasa da, erken teşhis ve multidisipliner bir yaklaşımla bireylerin yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir. Tedavi planı, bireyin özel ihtiyaçlarına göre uyarlanır ve genellikle şunları içerir:

  • Fizik Tedavi: Kas gücünü, esnekliğini ve koordinasyonunu artırmaya yönelik egzersizler.
  • İş ve Uğraşı Terapisi: Günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırmaya yönelik stratejiler ve yardımcı cihazlar.
  • Konuşma ve Yutma Terapisi: İletişim ve beslenme sorunlarını gidermeye yönelik çalışmalar.
  • İlaç Tedavisi: Kas spazmlarını azaltmaya yönelik ilaçlar.
  • Cerrahi: Bazı durumlarda kas sertliğini azaltmak veya eklem hareketliliğini artırmak için cerrahi müdahale gerekebilir.
  • Yardımcı Cihazlar: Yürüteçler, tekerlekli sandalyeler, ortezler ve özel iletişim cihazları gibi yardımcı araçlar kullanılabilir.

Serebral palsi, bireylerin potansiyellerini tam olarak gerçekleştirmelerini engelleyen bir durum değildir. Uygun destek ve tedavi ile bu bireyler aktif ve tatmin edici bir yaşam sürebilirler.