Romatizma Nedir?
Romatizma, vücudun hareket sistemini oluşturan eklemler, kaslar, kemikler, tendonlar ve bağlar gibi yapıları etkileyen, ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açan yüzün üzerinde hastalığı kapsayan genel bir terimdir. Bu hastalıklar sadece kas-iskelet sistemini değil, bazı durumlarda iç organları ve bağışıklık sistemini de etkileyebilir.
Romatizma Neden Olur?
Romatizmal hastalıkların kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık önemli bir rol oynar. Yaş, cinsiyet, çevresel faktörler, enfeksiyonlar ve obezite gibi etkenler de romatizmanın ortaya çıkmasında etkili olabilir. Örneğin, bazı romatizmal hastalıklar bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması (otoimmün hastalıklar) sonucu gelişirken, bazıları eklemlerin yıpranmasıyla (dejeneratif) ortaya çıkar.
Yaygın Romatizma Belirtileri
Romatizmanın belirtileri hastalığın türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Ancak en yaygın görülen belirtiler şunlardır:
- Birden fazla eklemde ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı.
- Özellikle sabahları en az 30 dakika süren eklem sertliği (sabah tutukluğu).
- Hareket kısıtlılığı ve kas güçsüzlüğü.
- Yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık ve kilo kaybı.
- Ciltte döküntüler, tırnak değişiklikleri veya ciltte sertleşme.
- Ateş ve genel halsizlik.
- Gözlerde kuruluk veya iltihaplanma.
- Bazı durumlarda iç organ tutulumuna bağlı nefes darlığı, göğüs ağrısı, böbrek fonksiyonlarında azalma gibi sistemik belirtiler.
Romatizma Türleri
Romatizma tek bir hastalık olmayıp, yüzden fazla farklı hastalığı içeren geniş bir gruptur. Başlıca romatizma türleri arasında şunlar sayılabilir:
- Romatoid Artrit: İltihaplı eklem romatizması olarak bilinir, otoimmün bir hastalıktır.
- Osteoartrit (Kireçlenme): Eklem kıkırdağının aşınmasıyla ortaya çıkan dejeneratif bir hastalıktır.
- Ankilozan Spondilit: Özellikle omurgayı etkileyen iltihaplı bir romatizma türüdür.
- Fibromiyalji: Yaygın kas ağrısı, yorgunluk ve hassas noktalarla karakterize yumuşak doku romatizmasıdır.
- Gut Hastalığı: Ürik asit birikimi sonucu eklemlerde şiddetli ağrı ve iltihaplanmaya neden olur.
- Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Birçok organ ve sistemi etkileyebilen otoimmün bir hastalıktır.
Tanı ve Tedavi
Romatizma tanısı, hastanın şikayetleri, fiziksel muayene, kan testleri (sedimantasyon hızı, CRP gibi iltihap belirteçleri), röntgen, MR, ultrason gibi görüntüleme yöntemleri ve bazen eklem sıvısı analizi ile konulur. Erken tanı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve eklem hasarını önlemek için kritik öneme sahiptir.
Romatizmanın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Tedavi yöntemleri hastalığın türüne ve şiddetine göre değişir ve genellikle ilaç tedavisi, fizik tedavi, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve stres yönetimi gibi yaklaşımları içerir. Bazı durumlarda cerrahi müdahale de gerekebilir.