PMS Dönemi Nedir?
Premenstrüel sendrom (PMS), halk arasında adet öncesi gerginlik sendromu olarak bilinen, kadınların adet kanamaları başlamadan önceki günlerde veya haftalarda yaşadığı fiziksel ve duygusal belirtiler topluluğudur. Bu belirtiler genellikle adet döngüsünün yumurtlama sonrası döneminde başlar ve adet kanamasının başlamasıyla birlikte azalır veya tamamen ortadan kalkar. Kadınların yaklaşık %70 ila %90'ı hayatlarının bir döneminde PMS belirtilerini deneyimler ve en sık üreme çağındaki kadınlarda, özellikle 30'lu yaşlarda görülür.
PMS Belirtileri Nelerdir?
PMS'nin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve hem fiziksel hem de duygusal olabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Fiziksel Belirtiler:
- Memelerde hassasiyet ve şişlik
- Karında şişkinlik ve gaz
- Kilo alımı (sıvı tutulumuna bağlı)
- Baş ağrısı veya migren
- Yorgunluk ve enerji eksikliği
- Kas ve eklem ağrıları
- İştah değişiklikleri ve belirli yiyeceklere karşı aşırı istek (özellikle tatlı ve tuzlu)
- Ciltte yağlanma ve akne oluşumu
- Kabızlık veya ishal
- Duygusal ve Davranışsal Belirtiler:
- Ruh hali dalgalanmaları, sinirlilik ve öfke
- Gerginlik ve kaygı
- Depresif ruh hali, üzüntü veya ağlama isteği
- Konsantrasyon zorluğu ve dikkat dağınıklığı
- Uyku sorunları (uykusuzluk veya aşırı uyuma isteği)
- Sosyal geri çekilme
PMS Nedenleri ve Tanısı
PMS'nin kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, çeşitli faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir:
- Hormon seviyelerindeki döngüsel değişiklikler (östrojen ve progesteron dalgalanmaları)
- Beyin kimyasallarındaki (nörotransmitterler) dengesizlikler, özellikle serotonin seviyelerindeki dalgalanmalar
- Mineral (magnezyum, çinko) ve vitamin (A, B vitaminleri) eksiklikleri
- Vücutta aşırı sıvı tutulumu
- Genetik yatkınlık
PMS tanısı için özel bir laboratuvar testi bulunmamaktadır. Tanı, genellikle kişinin 2-3 adet döngüsü boyunca belirtilerini ve bunların şiddetini kaydetmesiyle konulur. Belirtilerin adet öncesi dönemde düzenli olarak ortaya çıkması ve adet kanamasıyla birlikte kaybolması önemlidir. Tiroid bozuklukları veya depresyon gibi benzer belirtilere neden olabilecek diğer durumların dışlanması da tanı sürecinin bir parçasıdır.
PMS Tedavisi ve Yönetimi
PMS'nin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, belirtileri hafifletmeye yönelik çeşitli yöntemler mevcuttur. Tedavi yaklaşımları genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve gerektiğinde ilaç tedavisini içerir:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Düzenli egzersiz yapmak
- Stresi azaltmaya yönelik teknikler (yoga, meditasyon) uygulamak
- Diyet düzenlemeleri: Azar azar ve sık sık yemek, tuz, kafein, alkol ve şeker tüketimini sınırlamak, kompleks karbonhidratlar, kalsiyum, magnezyum ve B6 vitamini açısından zengin gıdalar tüketmek
- İlaç Tedavisi:
- Ruhsal belirtiler için antidepresanlar (SSRI'lar)
- Ağrı ve kramplar için non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler)
- Şişkinlik ve sıvı tutulumu için diüretikler (idrar söktürücüler)
- Hormon seviyelerini düzenlemek ve belirtileri azaltmak için doğum kontrol hapları
Eğer PMS belirtileri günlük yaşamı önemli ölçüde etkiliyorsa, bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmak önemlidir.