Prokalsitonin (PCT) Nedir?
Prokalsitonin (PCT), normalde tiroid bezinin C hücreleri tarafından üretilen kalsitonin hormonunun bir öncüsüdür. Sağlıklı bireylerde kanda çok düşük seviyelerde bulunur ve hızla kalsitonine dönüşür. Ancak, vücutta ciddi bir bakteriyel enfeksiyon veya sistemik iltihaplanma (inflamasyon) meydana geldiğinde, başta tiroid bezi olmak üzere akciğer ve karaciğer gibi organların nöroendokrin dokusundan PCT üretimi artar ve kan seviyeleri hızla yükselir.
PCT Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Kandaki PCT seviyesinin normal değerlerin üzerine çıkması, genellikle vücutta bakteriyel bir enfeksiyonun varlığına işaret eder. PCT yüksekliği, enfeksiyonun şiddeti ve yayılımı hakkında önemli bilgiler sunar; değer ne kadar yüksekse, enfeksiyonun o kadar ciddi olduğu düşünülür.
PCT Yüksekliğinin Başlıca Nedenleri:
- Bakteriyel Enfeksiyonlar: Üst solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, menenjit, zatürre ve cerrahi sonrası yara enfeksiyonları gibi lokal veya sistemik bakteriyel enfeksiyonlar PCT seviyelerini yükseltebilir.
- Sepsis ve Septik Şok: Vücudun enfeksiyona karşı verdiği aşırı ve kontrolsüz yanıt olan sepsis ve daha ciddi formu olan septik şok durumlarında PCT değerleri belirgin şekilde artar.
- Diğer Durumlar: Şiddetli travma, büyük yanıklar, pankreatit (pankreas iltihabı) ve çoklu organ yetmezliği gibi enfeksiyon dışı bazı ciddi durumlar da PCT seviyelerinde artışa neden olabilir.
PCT Testi Neden Yapılır ve Nasıl Yorumlanır?
PCT testi, özellikle ciddi bakteriyel enfeksiyonların teşhisinde, viral enfeksiyonlardan ayrımında ve sepsis riskinin değerlendirilmesinde kullanılır. Ayrıca, antibiyotik tedavisinin başlatılması, etkinliğinin izlenmesi ve sonlandırılması kararlarında hekimlere yol gösterir.
PCT Değerlerinin Genel Yorumu:
- 0.05 ng/mL altı: Normal kabul edilir, bakteriyel enfeksiyon riski düşüktür.
- 0.05 - 0.5 ng/mL: Düşük riskli, ancak lokalize bir bakteriyel enfeksiyon olasılığı göz ardı edilmemelidir.
- 0.5 - 2 ng/mL: Orta riskli, bakteriyel enfeksiyon varlığı muhtemeldir.
- 2 - 10 ng/mL: Yüksek riskli, sistemik enfeksiyon veya sepsis şüphesi vardır.
- 10 ng/mL ve üzeri: Şiddetli sepsis veya septik şok düşündürür.
Unutulmamalıdır ki, PCT testi tek başına bir tanı aracı değildir. Her zaman hastanın klinik durumu, diğer laboratuvar testleri ve doktorun değerlendirmesiyle birlikte yorumlanmalıdır.