Nötropeni Nedir?
Nötropeni, tıbbi adıyla NEU düşüklüğü, kanda bulunan nötrofil adı verilen beyaz kan hücrelerinin sayısının normal değerlerin altına inmesi durumudur. Nötrofiller, bağışıklık sistemimizin önemli bir parçasıdır ve vücudu bakteri, mantar ve diğer patojenlere karşı koruyan ilk savunma hattını oluşturur. Bu hücrelerin sayısındaki azalma, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve bireyin enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelmesine neden olur.
Nötropeni Nedenleri Nelerdir?
Nötropeniye yol açan birçok farklı faktör bulunmaktadır. Bu nedenler genellikle nötrofil üretiminin azalması veya nötrofillerin normalden daha hızlı yıkılmasıyla ilişkilidir.
- Kanser Tedavileri: Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavileri, kemik iliğini etkileyerek nötrofil üretimini baskılayabilir.
- Bazı İlaçlar: Bazı ilaçların yan etkileri nötropeniye neden olabilir.
- Kemik İliği Bozuklukları: Lösemi, lenfoma, aplastik anemi gibi kan ve kemik iliği hastalıkları, yeterli miktarda sağlıklı beyaz kan hücresi üretimini engelleyebilir.
- Enfeksiyonlar: HIV, hepatit, tüberküloz, sepsis gibi bazı bakteriyel veya viral enfeksiyonlar nötrofillerin yok olmasına veya etkilenmesine neden olabilir.
- Otoimmün Hastalıklar: Crohn hastalığı, lupus ve romatoid artrit gibi otoimmün durumlar, vücudun kendi nötrofillerine saldırmasına yol açabilir.
- Genetik Faktörler: Nadir durumlarda, Kostmann sendromu gibi genetik anormallikler doğuştan nötropeniye neden olabilir.
- Beslenme Yetersizlikleri: B12 vitamini, folik asit ve bakır gibi vitamin ve mineral eksiklikleri nötropeniye katkıda bulunabilir.
Nötropeni Belirtileri Nelerdir?
Nötropeni genellikle doğrudan belirti vermez, ancak nötrofil sayısının düşüklüğü nedeniyle gelişen enfeksiyonlar çeşitli semptomlara yol açar.
- Ateş ve titreme
- Yorgunluk ve halsizlik
- Ağızda yaralar ve boğaz ağrısı
- Deri problemleri (kaşıntı, kızarıklık, döküntüler veya cilt enfeksiyonları)
- Solunum problemleri (öksürük, nefes darlığı)
- İdrar yolu enfeksiyonları
Nötropeni Tanısı Nasıl Konulur?
Nötropeni tanısı, genellikle tam kan sayımı (CBC veya hemogram) adı verilen basit bir kan testi ile konulur. Bu test, kandaki nötrofil sayısını belirler. Normal bir yetişkinde mikrolitre kanda 1500 ila 8000 nötrofil bulunurken, bu sayının 1500'ün altına düşmesi nötropeni olarak kabul edilir. Şiddetli nötropeni ise nötrofil sayısının 500/µL'nin altında olması durumudur.
Nötropeni Tedavisi Nasıl Yapılır?
Nötropeni tedavisi, altta yatan nedene ve nötropeninin şiddetine bağlı olarak değişir.
- Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Eğer nötropeni bir ilaçtan kaynaklanıyorsa ilacın kesilmesi veya değiştirilmesi, bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa enfeksiyonun tedavi edilmesi önemlidir.
- Antibiyotikler: Enfeksiyon riskini azaltmak veya mevcut enfeksiyonları tedavi etmek için antibiyotikler kullanılır. Ateşli nötropeni durumunda hastaneye yatış ve damardan antibiyotik tedavisi gerekebilir.
- Granülosit Koloni Uyarıcı Faktör (G-CSF): Bu ilaçlar, kemik iliğindeki beyaz kan hücrelerinin üretimini artırarak nötrofil seviyelerini yükseltmeye yardımcı olur.
- Vitamin Takviyeleri: B12 veya folik asit eksikliği gibi beslenme yetersizlikleri varsa takviyeler verilebilir.
- Kemik İliği Nakli: Şiddetli ve tedaviye dirençli vakalarda kemik iliği nakli bir seçenek olabilir.
Nötropeni Nasıl Önlenir?
Nötropenik hastaların enfeksiyonlardan korunmak için özel önlemler alması önemlidir. Dengeli beslenme, iyi hijyen (sık el yıkama), kalabalıktan kaçınma ve uygun aşılar enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.