NACE Kodu Nedir?
NACE kodu, Avrupa Birliği'nde ekonomik faaliyetlerin istatistiksel sınıflandırılması için kullanılan bir sistemdir. Açılımı “Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne” olan NACE, işletmelerin hangi sektörde faaliyet gösterdiğini tanımlayan uluslararası bir kodlama sistemidir. Bu sistem, dünya çapında kullanılan Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC) ile de uyumludur. Türkiye'de de Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında kullanılmaya başlanan NACE kodu, altı haneli yapısı nedeniyle “altılı faaliyet kodu” olarak da bilinir.
NACE Kodu Ne İşe Yarar?
NACE kodu, iş dünyasında birçok önemli fonksiyona sahiptir:
- Faaliyet Alanı Tanımı: İşletmelerin ana faaliyet alanlarını resmi olarak belirler ve sınıflandırır.
- İş Yeri Tehlike Sınıfı: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında iş yerlerinin tehlike sınıfını (az tehlikeli, tehlikeli, çok tehlikeli) belirlemede temel referans olarak kullanılır. Bu sınıflandırma, alınması gereken iş güvenliği önlemlerini ve çalıştırılması gereken iş güvenliği uzmanı niteliklerini doğrudan etkiler.
- Resmi İşlemler: Vergi daireleri, ticaret odaları, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) gibi resmi kurumlarla yapılan tüm işlemlerde ve kayıtlarda kullanılır.
- İstatistiksel Analizler: Ekonomik faaliyetlere ilişkin istatistiksel verilerin toplanması, analiz edilmesi ve uluslararası düzeyde karşılaştırılmasına olanak tanır.
- Yasal Uyum: İşletmelerin ilgili yasal düzenlemelere ve sektörel mevzuatlara uyum sağlamasına yardımcı olur.
NACE Kodunun Yapısı
NACE kodu, hiyerarşik bir yapıya sahip altı haneli bir koddur. Bu yapı, faaliyet alanlarını genelden özele doğru sınıflandırır:
- İlk İki Rakam: İşletmenin genel faaliyet bölümünü veya ana sektörünü gösterir.
- Üçüncü Rakam: Faaliyet grubunu belirtir.
- Dördüncü Rakam: Faaliyet sınıfını tanımlar.
- Beşinci ve Altıncı Rakamlar: Daha detaylı alt faaliyet sınıflandırmasını ifade eder.
Örneğin, 20 kodu “Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı” genel faaliyet alanını temsil ederken, 20.15.01 kodu “Fosfatlı veya potasyumlu gübrelerin, sodyum nitrat ile diğer kimyasal ve mineral gübrelerin imalatı” gibi daha spesifik bir faaliyeti belirtir.
NACE Kodu Nasıl Öğrenilir veya Belirlenir?
NACE kodu, genellikle bir şirket kurulurken Ticaret Sicil Müdürlüğü'ne yapılan başvurular sırasında belirlenir ve atanır. Mevcut bir işletmenin NACE kodunu öğrenmek için çeşitli yöntemler bulunmaktadır:
- Vergi Levhası: Vergi levhasında yer alan “Ana Faaliyet Kodu ve Adı” bölümünden NACE koduna ulaşılabilir.
- SGK Sicil Numarası: SGK sicil numarasının ikinci hanesinden başlayarak 3, 4, 5, 6 ve 7. haneleri NACE kodunu gösterir.
- Ticaret Odaları: Bağlı olunan Ticaret Odası'nın (örneğin İstanbul Ticaret Odası - İTO) veya Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) gibi kurumların web sitelerindeki sorgulama ekranlarından veya bilgi bankalarından öğrenilebilir.
- e-Devlet: e-Devlet sistemi üzerinden de firma NACE kodu sorgulama işlemi yapılabilir.
- Mali Müşavir Desteği: Doğru NACE kodunun belirlenmesi veya sorgulanması konusunda bir muhasebe uzmanından veya mali müşavirden destek almak en doğru yaklaşımdır.
NACE Kodu Değişikliği
İşletmenin faaliyet alanında bir değişiklik olması veya başlangıçta hatalı bir NACE kodu atanması durumunda, NACE kodu değişikliği yapılabilir. Bu tür değişikliklerin ilgili Ticaret Odası'na bildirilmesi ve kayıtlara işlenmesi yasal bir zorunluluktur. Aksi takdirde, denetimlerde cezai yaptırımlarla karşılaşılabilir.