Lösemi (Kan Kanseri) Nedir?
Lösemi, halk arasında kan kanseri olarak bilinen, kemik iliğinde ortaya çıkan ve kan hücrelerinin üretimini etkileyen bir hastalıktır. Temel olarak, kemik iliğinde sağlıklı kan hücreleri yerine anormal ve işlevsiz beyaz kan hücrelerinin (lökositler) kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla karakterizedir. Bu anormal hücreler, vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini zayıflatır ve diğer sağlıklı kan hücrelerinin (kırmızı kan hücreleri ve trombositler) üretimini engeller.
Lösemi Türleri
Lösemi, hastalığın ilerleme hızına ve etkilediği beyaz kan hücresi tipine göre başlıca iki ana kategoriye ayrılır:
- Akut Lösemi: Hızla ilerleyen ve tedavi edilmezse kısa sürede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen türlerdir. Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL) ve Akut Miyeloid Lösemi (AML) en yaygın akut lösemi türleridir. Çocuklarda görülen lösemilerin çoğu akut tiptedir, özellikle ALL çocukluk çağı lösemilerinin yaklaşık %75'ini oluşturur.
- Kronik Lösemi: Daha yavaş seyreden ve belirtilerin yıllarca fark edilmeyebileceği türlerdir. Kronik Lenfositik Lösemi (KLL) ve Kronik Miyeloid Lösemi (KML) başlıca kronik lösemi türleridir. Kronik lösemiler genellikle yetişkinlerde daha sık görülür.
Belirtileri Nelerdir?
Lösemi belirtileri, hastalığın türüne ve evresine göre değişiklik gösterebilir, ancak yaygın olarak görülen bazı belirtiler şunlardır:
- Aşırı yorgunluk, halsizlik ve solukluk (anemiye bağlı).
- Sık enfeksiyon geçirme ve tekrarlayan yüksek ateş.
- Vücutta kolay morarma, burun veya diş eti kanamaları gibi anormal kanamalar.
- Gece terlemeleri ve açıklanamayan kilo kaybı.
- Boyun, koltuk altı ve kasık bölgesindeki lenf bezlerinde büyüme.
- Eklemlerde ve kemiklerde ağrı.
- Dalak ve karaciğerde büyüme nedeniyle karın bölgesinde dolgunluk hissi.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Löseminin kesin nedeni çoğu zaman tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerin lösemi riskini artırdığı düşünülmektedir:
- Genetik faktörler ve aile öyküsü.
- Radyasyona veya belirli kimyasallara maruz kalma.
- Bazı viral enfeksiyonlar.
- Down sendromu gibi genetik sendromlar.
Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Lösemi tanısı genellikle kan testleri (hemogram) ve kemik iliği biyopsisi ile konulur. Erken tanı, hastalığın kontrol altına alınmasında ve tedavi başarısında büyük önem taşır.
Lösemi tedavisi, hastalığın türüne, evresine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre kişiye özel olarak planlanır. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için ilaçların kullanılmasıdır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerinin büyümesini sağlayan belirli molekülleri hedef alan ilaçlardır (özellikle KML tedavisinde tirozin kinaz inhibitörleri gibi).
- Kök Hücre Nakli (Kemik İliği Nakli): Yüksek doz kemoterapi sonrası hasar gören kemik iliğinin sağlıklı kök hücrelerle değiştirilmesidir.
Tedavi sürecinde düzenli doktor kontrolleri ve ilaç uyumu hayati öneme sahiptir.