Kur Korumalı Mevduat (KKM) Nedir?
Kur Korumalı Mevduat (KKM), Türkiye'de Türk Lirası (TL) cinsinden yapılan tasarrufları döviz kurlarındaki dalgalanmalara karşı korumak amacıyla geliştirilmiş özel bir mevduat sistemidir. Bu sistem, yatırımcıların TL birikimlerini döviz kurundaki olası değer kayıplarına karşı güvence altına almayı hedefler.
KKM'nin Amacı ve İşleyişi
KKM sistemi, 21 Aralık 2021 tarihinde uygulamaya konulmuştur. Temel amacı, dövize olan talebi azaltmak, Türk Lirası'na olan güveni artırmak ve döviz kuru istikrarına katkı sağlamaktır.
Sistem şu şekilde işler:
- Gerçek kişiler, mevcut TL mevduatlarını kullanarak veya döviz mevduatlarını TL'ye çevirerek KKM hesabı açabilirler.
- Yatırılan TL mevduat, hesap açılış tarihinde belirlenen bir döviz kuruna (genellikle USD, EUR, GBP veya altın) endekslenir.
- Vade sonunda (3, 6, 9 veya 12 ay olabilir), yatırımcıya iki farklı getiri hesaplanır: bankanın uyguladığı faiz getirisi ve vade başı ile vade sonu arasındaki kur farkından kaynaklanan getiri.
- Bu iki getiri karşılaştırılır ve yatırımcıya yüksek olan tutar ödenir. Böylece, döviz kurundaki artış faiz getirisini aşarsa, aradaki fark Hazine ve/veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından karşılanarak yatırımcının kur artışından zarar görmesi engellenir.
- KKM hesaplarından elde edilen getirilerde stopaj (gelir vergisi kesintisi) uygulanmaz.
Avantajları ve Dezavantajları
KKM'nin uygulamaya girdiği dönemde yatırımcılar için bazı avantajları bulunmaktaydı:
- Kur Riskinden Korunma: Türk Lirası'nın döviz karşısında değer kaybetmesi durumunda, yatırımcıların birikimleri kur farkı ile korunur.
- Stopaj Muafiyeti: Elde edilen getirilerden vergi kesintisi yapılmaması, net kazancı artırır.
Ancak sistemin bazı dezavantajları ve eleştirilen yönleri de olmuştur:
- Kamu Maliyetine Yük: Kur farkı ödemelerinin Hazine ve/veya TCMB tarafından karşılanması, kamu bütçesi üzerinde önemli bir yük oluşturmuştur.
- Enflasyon Riski: Faiz oranlarının enflasyonun altında kalması durumunda, yatırımcıların reel getirisinin negatif olma riski bulunmaktaydı.
- Ekonomik Etkiler: Sistem, döviz talebini baskılamayı amaçlasa da, uzun vadede ekonomiye getirdiği maliyetler ve enflasyon üzerindeki etkileri nedeniyle eleştirilmiştir.
KKM'nin Son Durumu
Türkiye ekonomisine getirdiği maliyetler ve normalleşme adımları kapsamında, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren yeni Kur Korumalı Mevduat hesabı açılamayacağı ve mevcut hesapların vade sonunda yenilenemeyeceği duyurulmuştur. Bu karar, KKM sisteminden kademeli bir çıkış stratejisinin parçasıdır.