Kenevir Bitkisi ve Özellikleri
Kenevir (Cannabis), Cannabaceae familyasına ait, tek yıllık, çift çenekli ve otsu bir bitki cinsidir. Boyu 50 cm'den 3 metreye kadar uzayabilen kenevirin gövdesi dik, içi boş ve dikenimsi tüylerden dolayı pürtüklüdür. Yaprakları palmat tipte olup genellikle 7 ila 11 tırtıllı yaprakçıktan oluşur. Kenevir, erkek ve dişi bitkiler olarak ikiye ayrılan eşeyli bir bitkidir; erkek bitkiler polen üretirken, dişi bitkiler çiçeklenir ve tohum yatakları oluşturur.
Endüstriyel Kenevir ve Esrar Arasındaki Fark
Kenevir bitkisi genellikle Cannabis indica, Cannabis sativa ve Cannabis ruderalis olmak üzere üç türe ayrılsa da, bu sınıflandırma tartışmalıdır. Önemli bir ayrım, bitkinin içerdiği tetrahidrokannabinol (THC) oranıdır. Endüstriyel kenevir, THC oranı genellikle %0.3 veya daha az olan çeşitleri ifade eder ve lif, tohum ve yağ üretimi için yetiştirilir. Yüksek THC içeriğine sahip olan ve psikoaktif etkileri nedeniyle tıbbi veya keyif verici amaçlarla kullanılan çeşitler ise esrar (marihuana) olarak adlandırılır.
Kenevirin Tarihsel ve Endüstriyel Kullanım Alanları
Kenevir, insanlık tarihinde yetiştirilen ilk bitkilerden biri olup, arkeolojik bulgulara göre en az 12.000 yıldır kullanılmaktadır. Günümüzde ise 50.000'den fazla endüstriyel ürünün üretiminde potansiyel olarak kullanılabilen çok yönlü bir hammaddedir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Lif Üretimi: Kenevir lifleri oldukça dayanıklı ve uzun ömürlüdür. İplik, dokuma, kumaş, halat, çuval ve sicim yapımında kullanılır.
- Tohum ve Yağ: Kenevir tohumları besleyici değeri yüksek olup, gıda (kenevir yağı, kenevir proteini, un), yakıt, sabun ve boya üretiminde değerlendirilir.
- Kağıt Sanayii: Kenevirin hamurlu kısmı kağıt yapımında kullanılır. Bir dönümlük kenevirden, dört dönüm ağaca eşdeğer kağıt üretilebilir ve kenevir, ağaca göre daha fazla kez kağıda dönüştürülebilir.
- İnşaat Malzemeleri: Sapları beton katkı maddesi, ısı ve ses yalıtım malzemesi olarak kullanılabilir.
- Diğer Alanlar: Biyoplastikler, biyoyakıtlar, kozmetik ürünleri, hayvan yatakları ve otomotiv sektörü gibi birçok farklı alanda da kenevirden faydalanılmaktadır.
Çevresel Faydaları
Kenevir, çevre dostu özellikleriyle de öne çıkar. Yetiştirilmesi sırasında çok az suya ihtiyaç duyar ve doğal olarak zararlılara karşı dayanıklı olduğu için kimyasal gübre veya pestisit kullanımına gerek kalmaz. Derin kök sistemi sayesinde toprak sağlığını iyileştirir, erozyonu önler ve yüksek karbon tutma kapasitesiyle iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunur. Ayrıca, bir dönümlük kenevirin 25 dönümlük orman kadar oksijen üretebildiği belirtilmektedir.