JİTEM Nedir?
JİTEM, açılımıyla Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı, Türkiye'de terörle mücadele kapsamında faaliyet yürüttüğü belirtilen bir oluşumdur. Varlığı uzun yıllar boyunca devlet kurumları tarafından resmi olarak doğrulanmamış olsa da, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan bir soruşturma sonucunda devlet, JİTEM'in varlığını resmen kabul etmiştir.
Kuruluşu ve Yapılanması
JİTEM'in kuruluşu, 27 Ağustos 1987 tarihine dayanmaktadır. İçişleri Bakanlığı'nın onayı ve Genelkurmay Başkanlığı'ndan görüş alınmadan, Jandarma Genel Komutanlığı'nın kendi inisiyatifiyle kurulduğu tespit edilmiştir. Başlangıçta Mardin, Silopi ve Batman gibi Güneydoğu Anadolu şehirlerinde faaliyet göstermek üzere belirlenmiştir. Teşkilatın kurucuları arasında emekli Albay Arif Doğan'ın adı sıklıkla geçmekle birlikte, Ahmet Cem Ersever ve Veli Küçük gibi isimler de anılmaktadır. Arif Doğan, JİTEM'i kendisinin kurduğunu ve 1990 yılında "dondurduğunu" iddia etmiştir. İtirafçı Abdülkadir Aygan'a göre, JİTEM'in yapılanması Jandarma Genel Komutanlığı İstihbarat Başkanlığı'na bağlı grup ve tim komutanlıklarından oluşmaktaydı. JİTEM bünyesinde subayların yanı sıra itirafçılar ve paralı ajanların da görev aldığı belirtilmiştir.
Faaliyetleri ve Tartışmalar
JİTEM'in temel amacının terörle mücadele ve istihbarat toplama olduğu ifade edilmiştir. Ancak, bu oluşumun faaliyetleri hakkında ciddi tartışmalar ve iddialar bulunmaktadır. Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşanan birçok faili meçhul cinayetten JİTEM mensuplarının sorumlu olduğu kamuoyunda yaygın bir düşüncedir. Uluslararası Af Örgütü de bölgedeki birçok cinayet ve infazın devlet yetkililerince gerçekleştirildiğini belirtmiştir.
JİTEM'in yasal dayanağı olmayan ve kuruluş amacından sapan bazı yasa dışı olaylarla anıldığı ileri sürülmüştür. Örneğin, polis mıntıkasında polisten habersiz operasyonlar yaptığı iddiaları bulunmaktadır. Ergenekon soruşturması kapsamında ele geçirilen belgeler ve eski üyelerin ifadeleri, JİTEM'in varlığını ve faaliyetlerini daha net bir şekilde ortaya koymuştur. Bazı iddialara göre JİTEM, Ergenekon örgütünün askeri kanadı olarak da nitelendirilmiştir.
JİTEM ile ilişkilendirilen faili meçhul cinayetlere yönelik açılan davalar da olmuştur. Örneğin, 19 faili meçhul cinayetin JİTEM elemanları tarafından işlendiğine yönelik soruşturmanın davası sonucunda yargılanan tüm sanıklar Aralık 2019'da beraat etmiştir.
Önemli İsimler
- Ahmet Cem Ersever: JİTEM'in kurucularından olduğu iddia edilen önemli bir figürdür. Kendisiyle yapılan röportajlar ve itirafları kamuoyunda geniş yankı uyandırmış, 1993 yılında suikaste uğramıştır.
- Mahmut Yıldırım ("Yeşil"): JİTEM ile bağlantılı olduğu ve paralı ajan olarak çalıştığı iddia edilen, birçok faili meçhul cinayetle adı anılan bir isimdir.