Protein Kaçağı (Proteinüri) Nedir?
Protein kaçağı, tıbbi adıyla proteinüri, idrarda normalden fazla protein bulunması durumudur. Sağlıklı bir vücutta böbrekler, kanı süzerken protein gibi önemli maddelerin idrara geçmesini engeller ve bu proteinleri kanda tutar. Ancak böbreklerin filtreleme sisteminde bir bozukluk meydana geldiğinde, proteinler idrara sızabilir. Günlük 150 miligramdan fazla proteinin idrarla atılması protein kaçağı olarak kabul edilir.
Nedenleri Nelerdir?
Protein kaçağı, geçici veya kalıcı nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenler, durumun ciddiyetini belirlemede önemli rol oynar.
Geçici Nedenler:
- Ateş
- Aşırı egzersiz
- Dehidrasyon (susuzluk)
- Yoğun duygusal stres
- Aşırı soğuğa maruz kalma
- İdrar yolu enfeksiyonları
Kalıcı ve Ciddi Nedenler:
- Böbrek hastalıkları (glomerülonefrit, diyabetik nefropati gibi)
- Diyabet (yüksek kan şekeri seviyeleri böbrek damarlarına zarar verebilir)
- Yüksek tansiyon (böbrek damarlarına zarar vererek protein kaçağına neden olabilir)
- Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi)
- Lupus gibi otoimmün hastalıklar
- Konjestif kalp yetmezliği
- Bazı ilaçların kullanımı (örneğin kanser tedavisinde kullanılan bevacizumab)
Belirtileri Nelerdir?
Protein kaçağı, erken evrelerde genellikle belirgin bir şikayete yol açmayabilir ve rutin idrar testleri sırasında tesadüfen fark edilebilir. Ancak durum ilerledikçe veya şiddetlendiğinde bazı belirtiler ortaya çıkabilir:
- İdrarda köpüklenme (en sık görülen ve belirgin belirtilerden biridir)
- Yüzde, göz çevresinde, ellerde, ayaklarda veya karında şişlik (ödem)
- Sık idrara çıkma
- Yorgunluk ve halsizlik hissi
- Nefes darlığı
- Mide bulantısı ve kusma
- İştah kaybı
- İdrar renginde değişiklik
Tanı ve Tedavi
Protein kaçağı tanısı, genellikle basit bir idrar tahlili veya 24 saatlik idrar toplama testi ile konulabilir. Altta yatan nedeni belirlemek için doktorunuz kan testleri ve böbreklerin ultrasonografik görüntülenmesi gibi ek incelemeler isteyebilir. Bazı durumlarda, daha kesin bir tanı için böbrek biyopsisi yapılması da gerekebilir.
Tedavi, protein kaçağının altında yatan nedene bağlı olarak değişir. Geçici nedenlere bağlı protein kaçakları genellikle kendiliğinden düzelirken, diyabet veya hipertansiyon gibi kronik hastalıklar nedeniyle oluşan protein kaçaklarında, altta yatan hastalığın kontrol altına alınması esastır. Diyet düzenlemeleri (özellikle tuz ve protein kısıtlaması), yeterli sıvı tüketimi, düzenli egzersiz ve ideal kiloyu koruma gibi yaşam tarzı değişiklikleri de tedavinin önemli bir parçasıdır. Tedavi edilmeyen protein kaçağı, böbreklerde kalıcı hasara ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.