Bartonella Bakterisi ve Neden Olduğu Hastalıklar
Bartonella, Gram-negatif, fakültatif hücre içi bir bakteri cinsidir ve insanlarda çeşitli enfeksiyonlara neden olabilir . Doğada yirmiden fazla türü bulunan bu bakteriler, özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen fırsatçı patojenler olarak kabul edilir .
Başlıca Bartonella Türleri ve İlişkili Hastalıklar
İnsanlarda hastalığa neden olan başlıca Bartonella türleri şunlardır:
- Bartonella henselae: En bilineni “Kedi Tırmığı Hastalığı” (KTH) olarak adlandırılan enfeksiyona neden olur . Ayrıca basiller anjiyomatozis, peliosis hepatis, endokardit ve nöroretinit gibi daha ciddi durumlara da yol açabilir .
- Bartonella quintana: “Siper Ateşi” (Trench Fever) ve basiller anjiyomatozis ile ilişkilidir .
- Bartonella bacilliformis: “Oroya Ateşi” ve “Verruga Peruana” (Carrion Hastalığı) gibi hastalıkların etkenidir .
Bulaşma Yolları
Bartonella türleri genellikle kan emen böcekler ve hayvanlar aracılığıyla bulaşır .
- Kediler: Özellikle Bartonella henselae, enfekte kedilerin tırmalaması, ısırması veya açık yaraları yalaması yoluyla insanlara geçer . Kediler, pirelerden aldıkları bakteriyi kanlarında taşıyabilir ve tırnaklarına bulaştırabilirler . Yavru kedilerde taşıyıcılık daha yaygındır .
- Vektörler: Pireler, bitler, tatarcıklar (kum sinekleri) ve keneler gibi vektörler Bartonella bakterilerini taşıyabilir ve insanlara bulaştırabilir . Özellikle pire dışkısının tırmık veya ısırık yerlerine bulaşması enfeksiyon riskini artırır .
Belirtileri ve Tanı
Bartonella enfeksiyonlarının belirtileri türüne ve kişinin bağışıklık sistemine göre değişiklik gösterir . Kedi Tırmığı Hastalığı'nda en yaygın belirti, tırmalama veya ısırık yerinde oluşan bir lezyonun ardından gelişen bölgesel lenf bezi şişliğidir (lenfadenopati) . Diğer genel belirtiler arasında hafif ateş, baş ağrısı, halsizlik ve iştahsızlık bulunabilir . Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ise karaciğer, dalak, kalp (endokardit), göz (nöroretinit) ve merkezi sinir sistemi gibi organ tutulumları ile daha ciddi komplikasyonlar görülebilir .
Tanı genellikle klinik bulgular ve kedi teması öyküsü ile konulur . Laboratuvar testleri arasında serolojik testler (antikor tespiti) ve PCR gibi moleküler yöntemler yer alabilir . Bakteri kültürü zor ve zaman alıcıdır .
Tedavi ve Korunma
Kedi Tırmığı Hastalığı gibi birçok Bartonella enfeksiyonu, sağlıklı bireylerde genellikle kendiliğinden iyileşir ve tedavi gerektirmeyebilir . Ancak belirgin lenfadenopati, ateş veya bağışıklık sistemi zayıflığı olan hastalarda antibiyotik tedavisi uygulanabilir . Azitromisin, doksisiklin, rifampin ve gentamisin gibi antibiyotikler tedavi seçenekleri arasındadır . Ciddi veya yaygın enfeksiyonlarda daha uzun süreli ve kombine tedaviler gerekebilir .
Korunma yolları arasında kedilerle temastan sonra ellerin yıkanması, özellikle yavru ve pireli kedilerle temastan kaçınılması ve kedilerde pire mücadelesinin yapılması yer alır .