Resüsitasyon Nedir?
Resüsitasyon, Latince kökenli bir kelime olup, sözlük anlamı itibarıyla canlandırma veya yaşama döndürme anlamına gelir. Tıbbi alanda ise, solunumu veya kan dolaşımı durmuş bir kişide hayati fonksiyonları yeniden başlatmak ve sürdürmek amacıyla uygulanan acil tıbbi müdahalelerin genel adıdır. Genellikle kalp masajı olarak bilinen Kardiyopulmoner Resüsitasyon (KPR) bu kapsamda yer alan en temel uygulamalardan biridir.
Amacı ve Önemi
Resüsitasyonun temel amacı, kalp ve akciğerlerin normal fonksiyonlarını geçici olarak yerine getirerek beyne ve diğer hayati organlara oksijen açısından zengin kanın ulaşmasına yardımcı olmaktır. Kalp durması durumunda, beyin hücreleri oksijensizlik nedeniyle dakikalar içinde ölmeye başlar. Bu nedenle, resüsitasyona mümkün olan en kısa sürede başlanması, kişinin hayatta kalma şansını önemli ölçüde artırır ve kalıcı beyin hasarı riskini azaltır.
Resüsitasyon Türleri
Resüsitasyon, uygulanan tekniklerin karmaşıklığına ve uygulayıcının eğitim düzeyine göre iki ana kategoriye ayrılır:
- Temel Yaşam Desteği (TYD): İlaç veya tıbbi cihaz kullanılmadan, hava yolu açıklığının sağlanması, yapay solunum ve dış kalp masajı ile solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapılan müdahalelerdir. Halktan kişiler ve ilk yardımcılar tarafından uygulanabilir.
- İleri Yaşam Desteği (İYD): Temel yaşam desteği uygulamalarına ek olarak, tıbbi cihazlar, ilaçlar ve daha karmaşık prosedürleri içeren, genellikle sağlık profesyonelleri tarafından uygulanan müdahalelerdir.
Temel Yaşam Desteği (TYD) Adımları
Yetişkinlerde temel yaşam desteği, belirli bir sıra ve hızda uygulanması gereken adımları içerir:
- Güvenlik: İlk yardımcı ve hasta/yaralının güvenliği sağlanır.
- Bilinç Kontrolü: Hasta/yaralının omuzlarına dokunarak ve seslenerek bilinci kontrol edilir. Yanıt alınamazsa, bilinç kapalı kabul edilir.
- Yardım Çağırma: Çevreden yüksek sesle yardım istenir ve 112 Acil Servis aranır veya aratılır.
- Hava Yolu Açıklığı: Hasta/yaralı sert bir zemine sırtüstü yatırılır. Baş geri-çene yukarı pozisyonu verilerek hava yolu açılır.
- Solunum Kontrolü: Bak-dinle-hisset yöntemiyle solunum olup olmadığı 10 saniye boyunca değerlendirilir.
- Göğüs Basısı (Kalp Masajı): Solunum yoksa, göğüs kemiğinin alt yarısına iki el kenetlenerek dakikada 100-120 bası hızında, 5-6 cm derinliğinde 30 bası uygulanır.
- Yapay Solunum: 30 göğüs basısından sonra ağızdan ağıza 2 kurtarıcı soluk verilir.
- Bu döngü (30 bası, 2 soluk) hasta/yaralı tepki verene, tıbbi yardım gelene veya ilk yardımcı yorulana kadar kesintisiz devam ettirilir.
Yaşam Zinciri
Resüsitasyonun başarısı, “Yaşam Zinciri” adı verilen bir dizi kritik halkaya bağlıdır. Bu halkalar şunlardır: acil durumun erken tanınması ve yardım çağrılması, erken kardiyopulmoner resüsitasyon (KPR), erken defibrilasyon ve resüsitasyon sonrası bakım. Bu zincirin her bir halkası, hastanın hayatta kalma şansını artırmak için büyük önem taşır.