Repo (Geri Satın Alma Anlaşması) Nedir?
Repo, İngilizce “Repurchase Agreement” kelimelerinin kısaltması olup, finansal piyasalarda yaygın olarak kullanılan bir borçlanma aracıdır. Temelde, bir tarafın elindeki menkul kıymetleri (genellikle tahvil veya bono gibi sabit getirili varlıkları) belirli bir süre için satıp, aynı menkul kıymetleri önceden belirlenmiş bir tarihte ve fiyattan geri almayı taahhüt ettiği bir finansal anlaşmadır.
Repo İşlemi Nasıl Çalışır?
Repo işlemi iki ana taraftan oluşur:
- Satıcı (Borç Alan): Kısa vadeli nakit ihtiyacı olan taraf, elindeki menkul kıymetleri alıcıya satar ve belirli bir vade sonunda bu menkul kıymetleri geri almayı taahhüt eder.
- Alıcı (Borç Veren): Fazla likiditesi olan taraf, satıcının menkul kıymetlerini satın alır ve vade sonunda satıcının bu menkul kıymetleri geri alması karşılığında faiz geliri elde eder.
İşlemin başlangıcında belirlenen satış fiyatı ile vade sonunda belirlenen geri alım fiyatı arasındaki fark, borç veren için faiz getirisi (repo faizi) olarak kabul edilir. Bu faiz oranı ve vade, anlaşma anında belirlenir.
Repo Neden Kullanılır?
Repo işlemleri, finansal piyasalarda çeşitli amaçlarla kullanılır:
- Likidite Yönetimi: Kurumlar ve yatırımcılar, kısa vadeli nakit ihtiyaçlarını karşılamak veya fazla fonlarını değerlendirmek için repoyu kullanır.
- Düşük Riskli Yatırım: Repo, genellikle teminatlı bir işlem olduğu için borç veren açısından düşük riskli bir yatırım aracı olarak kabul edilir. Elde edilecek getiri genellikle önceden bellidir.
- Merkez Bankası Politikaları: Merkez bankaları, piyasadaki likiditeyi düzenlemek ve para politikalarını uygulamak amacıyla repo ve ters repo işlemlerini aktif olarak kullanır. Örneğin, piyasaya para sağlamak için repo, piyasadan para çekmek için ters repo yapabilirler.
Repo ve Ters Repo Arasındaki Fark Nedir?
Repo ve ters repo, aynı işlemin iki farklı tarafının bakış açısını ifade eder:
- Repo: Menkul kıymeti satan ve geri almayı taahhüt eden tarafın işlemidir. Bu taraf, kısa vadeli fon sağlamak amacıyla menkul kıymetlerini teminat olarak kullanır.
- Ters Repo: Menkul kıymeti satın alan ve geri satmayı taahhüt eden tarafın işlemidir. Bu taraf, fazla likiditesini değerlendirmek ve faiz geliri elde etmek amacıyla menkul kıymetleri geçici olarak elinde tutar.
Özetle, repo finansal piyasalarda hem borçlanma hem de yatırım aracı olarak önemli bir yere sahiptir ve özellikle kısa vadeli fonlama ve likidite yönetimi için kritik bir rol oynar.