Geri Gönderme Merkezi Nedir?
Geri Gönderme Merkezleri (GGM), bir ülkeye yasa dışı yollarla giriş yapmış, yasal kalış süresi dolmuş veya hakkında sınır dışı kararı alınmış yabancı uyruklu kişilerin, ülkelerine geri gönderilme veya uygun bir üçüncü ülkeye yerleştirilme işlemleri tamamlanana kadar idari gözetim altında tutulduğu resmi kurumlardır. Bu merkezler, göçmenlik hukuku kapsamında faaliyet gösterir ve genellikle İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı'na bağlıdır.
Merkezlerin Amacı ve İşlevleri
Geri Gönderme Merkezlerinin temel amacı, düzensiz göçün yönetilmesi ve sınır dışı süreçlerinin düzenli bir şekilde yürütülmesidir. Bu merkezlerde, yabancıların kimlik tespiti, sağlık kontrolleri, seyahat belgelerinin düzenlenmesi ve geri gönderme işlemlerinin koordinasyonu gibi süreçler gerçekleştirilir.
GGM'ler, geçici tutukevleri niteliğindedir ve burada tutulan kişilerin temel insani ihtiyaçları karşılanır. Sunulan hizmetler arasında şunlar bulunur:
- Barınma ve gıda hizmetleri
- Acil ve temel sağlık hizmetleri (bedeli karşılanamayanlar için ücretsiz)
- Yakınlarına, yasal temsilcilerine, avukatlarına ve konsolosluk yetkililerine erişim imkanı
- Telefon hizmetlerine erişim
- Çocukların yüksek yararlarının gözetilmesi, ailelerin ve refakatsiz çocukların ayrı yerlerde barındırılması
- Çocukların eğitim ve öğretimden yararlandırılması için gerekli tedbirlerin alınması
Kimler Geri Gönderme Merkezlerinde Tutulur?
Geri Gönderme Merkezlerinde genellikle şu kategorideki yabancılar idari gözetim altına alınır:
- Türkiye'ye yasa dışı yollarla giriş yapanlar
- Yasal kalış süresi sona erenler (vize veya ikamet izni süresi dolanlar)
- Hakkında sınır dışı etme kararı alınanlar
- Kamu düzeni veya güvenliği açısından sakıncalı görülenler
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu çerçevesinde, idari gözetim kararı valilik veya Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından alınır. Hakkında idari gözetim kararı alınan yabancılar, yakalamayı gerçekleştiren kolluk birimince 48 saat içerisinde Geri Gönderme Merkezlerine götürülür.
Hukuki Süreç ve Haklar
Geri Gönderme Merkezlerinde idari gözetim altında tutulan yabancıların belirli yasal hakları bulunmaktadır. Bu haklar arasında avukatla görüşme ve idari gözetim kararına itiraz etme hakkı yer alır. İdari gözetim kararına karşı Sulh Ceza Hakimliğine başvurularak yabancının serbest bırakılması talep edilebilir.
Türkiye genelinde, Göç İdaresi Başkanlığı'na bağlı çok sayıda Geri Gönderme Merkezi bulunmaktadır. Bu merkezlerin kapasitesi ve sayısı, düzensiz göçmen nüfusunun yoğunluğuna göre belirlenir ve sürekli olarak güncellenir.