Demans, beyin hücrelerinin zarar görmesi veya ölmesi sonucu ortaya çıkan, hafıza, düşünme, dil ve problem çözme gibi bilişsel yeteneklerde ilerleyici bir düşüş durumudur. Bu durum, kişinin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme becerisini önemli ölçüde etkileyebilir. Demans, tek bir hastalık değil, çeşitli beyin hastalıklarının neden olabileceği bir semptomlar kümesidir.


Demansın Nedenleri

Demansın en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır. Alzheimer, beyinde anormal protein birikimleri ile karakterizedir ve bu birikimler beyin hücrelerine zarar vererek bilişsel işlevlerde bozulmaya yol açar. Alzheimer hastalığı, demans vakalarının yaklaşık %60-80'ini oluşturur.

Diğer yaygın demans türleri şunlardır:

  • Vasküler Demans: Beyne giden kan akışının azalması veya kesilmesi sonucu beyin hücrelerinin zarar görmesiyle oluşur. İnme (felç) sonrası sıkça görülür.
  • Lewy Cisimcikli Demans: Beyin hücrelerinde Lewy cisimcikleri adı verilen anormal protein birikintilerinin oluşmasıyla karakterizedir. Bu demans türünde hafıza sorunlarının yanı sıra halüsinasyonlar ve Parkinson benzeri hareket bozuklukları da görülebilir.
  • Frontotemporal Demans (FTD): Beynin ön ve yan loblarını etkileyen bir grup hastalıktır. Bu tür demanslarda genellikle davranışsal değişiklikler, kişilik değişimleri ve dil sorunları ön plandadır.

Bunların yanı sıra, Parkinson hastalığı, Huntington hastalığı, Creutzfeldt-Jakob hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar ve bazı vitamin eksiklikleri, tiroid sorunları, enfeksiyonlar ve beyin tümörleri de demansa neden olabilir.


Demansın Belirtileri

Demansın belirtileri, altta yatan nedene ve hastalığın evresine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak görülen bazı yaygın belirtiler şunlardır:

  • Hafıza Kaybı: Özellikle yakın zamanda öğrenilen bilgileri unutma, aynı soruları tekrar tekrar sorma.
  • Problem Çözme ve Planlama Zorluğu: Günlük işleri planlamada veya yürütmede güçlük çekme.
  • Dil ve İletişim Sorunları: Kelime bulmada zorlanma, konuşmaları takip edememe veya uygun kelimeleri kullanamama.
  • Yön Bulma ve Zaman Kavramı Kaybı: Tanıdık yerlerde kaybolma, günleri, ayları veya mevsimleri karıştırma.
  • Karar Verme Güçlüğü: Günlük kararları vermede veya mantıklı düşünmede zorlanma.
  • Davranış ve Kişilik Değişiklikleri: Ani ruh hali değişimleri, sinirlilik, şüphecilik veya sosyal geri çekilme.
  • Günlük Aktiviteleri Yapamama: Giyinme, yemek yeme veya banyo yapma gibi temel kişisel bakım aktivitelerinde yardıma ihtiyaç duyma.

Demansın erken teşhisi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Eğer sizde veya yakınınızda bu belirtilerden herhangi biri varsa, bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemlidir.

Demansın kesin bir tedavisi olmasa da, semptomları yönetmeye ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yönelik çeşitli tedavi yöntemleri ve destekleyici yaklaşımlar mevcuttur. Bu yaklaşımlar arasında ilaç tedavileri, bilişsel rehabilitasyon, yaşam tarzı değişiklikleri ve hasta yakınlarına yönelik destek programları yer alır.